1

Hani Rabbimiz Ahzab72'de şöyle demişti: "Şüphesiz biz emaneti göklere, yerlere ve dağlara teklif ettik, ama onlar bunu yüklenmek istemediler, ondan korktular ve onu insan yüklendi. Kuşkusuz insan çok zalim ve çok cahildir."

Söz konusu ayette geçen 'emanet' kelimesi müfessirlerce akla gelebilecek her yönüyle geniş bir şekilde açıklanmış ve yorumlanmıştır.

Biz de kestirmeden deriz ki; buradaki emanet; özgürlüktür, dolayısıyla sorumluluktur ve bunlara bağlı olarak 'irade'dir ve 'akıl'dır.

Eğer başka türlü olsaydı, haşa, ayetin sonunda insan için 'zalim' ve 'cahil' ifadeleri kullanılmazdı.

Malumunuz 'zalum'un karşıtı adalet; 'cahil'in karşıtı ise alimbilgedir. İnsan zaten 'emanet'i kabul etmekle adalete, ilmebilgiye talip olduğunu ortaya koymuş olmaklığından dolayı ayetin içinde ayrıca zikredilmemiş olabilir.

Fakat, meram anlaşılsın, maksat hasıl olsun diye; emanete hıyanetlik yapıldığında ortaya çıkacak hal ayrıca zikredilmiştir.

Ayetteki diğer önemli bir kelime ise 'yüklenmek'tir. Evet insan özgürlüğü seçmekle göklerin, yerlerin, dağların kaldıramayacağı kadar (isterseniz buna mecaz deyin) büyük sorumluluk ve adanmışlık gerektiren yükü yüklenmiştir. Bu insanlık yüküdür, insana has bir yüktür, 'şey'i insan yapan bir yüklenmedir.

Evet insan özgürlük yetisini bilgiyle ve adaletle, yani aklını kullanarak iradi bir biçimde 'Yaratıcı'nın arzusu mucibince kullanırsa Ala-yi illiyine çıkar eşref-i mahlukat olur, aksine davranırsa esfel-i safiline düşer ve aşağılarınhayvanların aşağısı, zelil bir mahluk olur.