ABD Başkanı Donald Trump'ın geçen hafta 'Kurtuluş Günü' sloganıyla yayınladığı ek gümrük tarifeleri piyasaları alt üst etmeye devam ediyor. Dünya borsaları, dün ticaret savaşı endişelerinin tetiklediği satış baskısıyla pandemiden bu yana en sert düşüşleri yaşadı. Benzer bir seyir petrol ve altın fiyatlarında da sürüyor. Dahası uluslararası ticareti sekteye uğratacak korumacılık tedbirlerinin dünya ekonomisinde durgunluğa ve beraberinde yüzbinlerce kişinin işini kaybedeceği bir sürece evrileceğine ilişkin endişeler artıyor. Yatırımlarını Çin ve çevresindeki Asya ülkelerine kaydırmış olan ABD'li çok sayıda şirketin de bütün bu olan bitenden nasibini alacağı hesaplanıyor. ABD'ye anında ve aynı oranda tarife ile karışlık veren Çin'in bir süredir dolaylı ihracat için yatırım yaptığı görece küçük ekonomiler ise Trump yönetimi ile müzakere başlatma arayışında. Geçen hafta bu toz duman içinde tarifelerin her türlü Türkiye'ye yarayacağını yazmış, dış yatırımlarını artıran Çin'in dolaylı ihracat hamlesine vurgu yapmıştım. Yüzde 49'luk gümrük tarifesi ile süreçten en çok zarar göreceği tahmin edilen Asya'nın en fakir ülkelerinden Kamboçya'ya dikkat çekmiştim. Hatırı sayılır büyüklükte bir holdingin patronu aradı; "Seni tanıdığım ve her şartta iyimserliği elden bırakmadığını bildiğim için bir-iki noktaya dikkatini çekmek istiyorum" diyerek, direkt konuya girdi. Sonra şöyle devam etti: "Dolaylı ihracat işleri zannettiğin kadar kolay değil. Çin'in yurtdışı yatırımlarının ne kadar arttığını yazmışsın. Ama Trump'ın yeni tarifelerinin, Çin'in bu dış yatırım hamlesini de boşa çıkaran tarafına pek değinmemişsin. Sadece Kamboçya ilginç bir ülke demişsin. Oysa Kamboçya'ya yüzde 49 gibi yüksek tarife gelmesinin nedeni Çin ve Vietnam."
Telefonu kapattım ve Kamboçya meselesine biraz daha yakından baktım. Dış yatırımlarının 3'te 2'si Çin ve Vietnam'dan gelen Kamboçya, ihracatta ABD pazarına bağımlı bir ülke. Bölgenin en ucuz ülkesi, işçilik maliyetleri aylık 200 dolar civarında. Sadece Çinli ve Vietnamlı şirketlerin değil, ABD'li firmaların da ucuz işçilik ve pandemi sonrası başlayan tedarik rotalarını çeşitlendirme trendi kapsamında yatırım için tercih ettiği bir ülke. Ama Kamboçya'nın öyle bir özelliği var ki bütün bunlara ek olarak ülkeyi uluslararası tarife tartışmalarının tam ortasına taşıdı.