İsrail'de Rejim Değişikliği Sancısı

İsrail'de Kasım 2022'de yapılan seçimler sonunda Netanyahu'nun kendisine destek veren aşırı sağcı ve dinci partilerle kurmuş olduğu hükümetin göreve başlamasıyla birlikte, içerisinde muhalefet partilerinin de yer aldığı ülkenin sol ve liberal kesimleri protestolara başlamıştı. Bu protestolarda; hükümetin aşırı sağ kanadını oluşturan Itamar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich'e verilen bakanlıklardan tutun, İsrail'in bağımsızlık bildirgesindeki eşitlikçi, özgürlükçü ve demokratik değerlerden uzaklaştırılmaya matuf eylem ve söylemler eleştirilmekte ve İsrail devletinin mevcut seküler yapısından Yahudi şeriatıyla yönetilen bir devlete dönüştürülmeye çalışılmasına karşı çıkılmaktaydı. Bunun yanı sıra, hakkında yolsuzluk davaları devam eden Netanyahu'nun; yasamayı, güvenlik güçlerini ve yargıyı manipüle ederek, kendisine dokunulmazlık sağlamaya yönelik girişimleri de göstericilerin hedefindeydi. Ocak ayında adalet bakanı Yariv Levin'in Meclise sunduğu yargı reformu paketi ise tabiri yerinde ise bardağı taşıran son damla oldu. Adalet Bakanına göre, bu tasarı yargının ve özellikle yüksek mahkemenin hükümet üzerindeki vesayetini sonlandırmayı amaçlamaktaydı. Ancak yüksek mahkemenin kanunlar üzerindeki denetimini sınırlayan, başbakanın görevden alınmasını neredeyse imkânsız hale getiren, yüksek mahkemeye yargıç atama usulünü yeniden dizayn ederek üye seçiminde asıl yetkiyi hükümete veren ve bu sayede yargı gücünü devreden çıkararak hükümeti kontrol edilemez bir hale getiren bu tasarı, başta muhalefet olmak üzere hükümet karşıtları tarafından rejim değişikliği girişimi olarak algılandı. Hükümetin, başta Cumhurbaşkanı Herzog'un olmak üzere, eski askerler, bürokratlar, diplomatlar ve istihbarat şefleri tarafından yapılan reformdan geri dönülmesine yönelik uyarı ve telkinlere kulağını tıkayarak süreci ilerletmesi üzerine, toplumun farklı kesimlerinden gelen tepkiler arttı ve hükümetin kararlarına yönelik sivil itaatsizlik çağrıları yapıldı. Bu çağrılar üzerine protestoların dozu artarak ülke geneline yayıldı. Kalabalıkların ilk yoğun tepkisi ise ulusal güvenlik bakanı Ben Gvir'in, emniyet müdürüne danışmadan Tel Aviv polis müdürünü görevden alması üzerine yaşandı. Zira Tel Aviv Polis Müdürü, personeline yönelik olarak yapmış olduğu bir konuşmada göstericilere kötü davranılmamasını, bilakis onların korunması gerektiğini söylemişti. Ben Gvir ise bunu kendi otoritesine yönelik bir kalkışma olarak algılamış ve Polis Müdürünü hukuka aykırı bir şekilde görevden almıştı. Ancak gelen tepkiler ve yargının müdahalesiyle bundan geri dönmek zorunda kaldı. Protestoların 12. haftasına tekabül eden 25 Mart Cumartesi günü, yaklaşık 600 bin kişi sokaklara çıkarak hükümeti İsrail'in kuruluş değerlerine saygı göstermeye davet etti. Tepkilerin ciddiyetini göstermek için pek çok kesimde grevler başladı ve İsrail'de hayat durma noktasına geldi. Bunun yanı sıra, bazı yedek askerler bu hükümetin emrinde görev yapmayacaklarını açıklayarak, askerlik görevlerini yerine getirmeyeceklerini duyurdular. Bu akımın diğer askeri birimlere hatta polis ve istihbarat teşkilatlarına yayılması üzerine ülkenin güvenlik bürokrasisinde alarma zilleri çalmaya başladı. Bunun üzerine emekli bir asker olan savunma bakanı Yaov Gallant'ın bir açıklama yaparak, "protestolar ve eylemler nedeniyle ülke güvenliğinin tehlike altında olduğunu, bu yüzden yargı reformundan vazgeçilmesi gerektiğini" söylemesi toplumda olumlu karşılanırken, başbakan Netanyahu tarafından ihanet olarak görüldü ve savunma bakanı görevden alındı. İşte bu saatten sonra protestocular spontane bir şekilde meydanlara akmaya başladı ve 26 Mart gecesi boyunca hükümet ve Netanyahu şiddetle protesto edildi. Artık hedef sadece yargı reformu değildi. Gallant'in görevine iade edilmesi ve Netanyahu'nun istifa etmesi talep ediliyor ve Başbakanın evinin önü yangın yerine çevriliyordu. İsrail belki de tarihinde ilk defa bu kadar ayrışıyor ve kutuplaşma ülkeye zarar verir hale geliyordu. Meydanlardaki halk güvenlik güçleriyle çatışırken, bazı güvenlik güçleri ise mevcut hükümete hizmet etmeyi ret ederek, protestocuların tarafına geçiyordu. Sendikalar, sivil toplum örgütleri, medya kuruluşları ve ülkenin akil insanlarından gelen, "hükümet geri adım atana kadar eylemlere devam edilmesine" yönelik açıklamaların yanı sıra başta ABD yönetimi ve burada konuşlu diaspora örgütleri olmak hem bölge ülkeleri hem de İsrail'in batılı müttefikleri Netanyahu'dan reformu durdurmasını talep ediyorlardı. Netanyahu'nun önünde sadece iki seçenek kalmıştı. Ya yargı reformunda direterek ülkesini yalnızlaştıracak ve kuvvetle muhtemel bir iç savaşa yol açacak ya da reformu durdurarak bir orta yol bulmaya çalışacaktı. Ancak hükümetin aşırı sağcı ortakları geri adım atılmasını kabul etmiyor ve geri adım atılması halinde hükümetten çekileceklerini ifade ediyorlardı. Dolayısıyla Netanyahu iki ateş arasında sıkışmıştı. Yoğun istişareler ve pazarlıklar sonunda aranan formül bulundu ve Ben Gvir, kendi emrinde kurulacak bir milis gücü karşılığında ikna edildikten sonra reformun yaz dönemine kadar durdurulduğu açıklandı. Kendisine yönelik istifa taleplerini görmezden gelen Netanyahu, aynı açıklamada gösterilerin