2026'ya girerken elimizde kalan en kıymetli hazine; toprağın altındaki taştan, dijital ekranlardaki fırça darbesine kadar uzanan bu kesintisiz sürekliliktir. Kültürle beslenen bir toplum, en sert fırtınalarda bile ayakta kalacak köklere sahiptir.

Kültür ve sanat, toplumsal hafızanın birer kaydı ve de geleceğe dair kurduğumuz düşlerin en sağlam zeminidir. Zîra bugünü oluşturan dündür, bugünü anlamak dünü idrak etmek ve doğru okumaktan geçer. 2025 yılına veda etmeye hazırlanırken, geride bıraktığımız 12 ayı etkinlik takvimleriyle ve bu coğrafyanın derinliklerinden gelen kadim fısıltıların modern sanatın dinamizmiyle nasıl harmanlandığı üzerinden okumak gerekiyor. Bu yıl Türkiye, Göbeklitepe'nin sessiz bilgeliğinden Kültür Yolu Festivalleri'nin Türkiye'mize yayılan kültür coşkusuna kadar geniş bir yelpazede, tam anlamıyla bir 'kültürel restorasyon' yılı yaşadı.

Göbeklitepe ve ötesi

Yıla damgasını vuran şüphesiz ki Taş Tepeler projesi kapsamında derinleşen kazılar ve Göbeklitepe'nin merkezinde olduğu Neolitik devrim tartışmalarıydı. 2025, turistik bir merakın ötesine geçerek, insanlık tarihinin sıfır noktasına dair yeni bulguların bilim dünyasıyla paylaşıldığı bir yıl oldu. Özellikle Şanlıurfa eksenli yapılan uluslararası sempozyumlar, bu toprakların Anadolu kimliğinin tüm dünya mirası için ne denli hayati olduğunu bir kez daha kanıtladı. Kazı alanlarından çıkarılan figüratif eserlerin, dijital restorasyon teknolojileriyle buluşturulması, genç neslin arkeolojiye olan ilgisini hiç olmadığı kadar canlı tuttu. Arkeoloji çalışmasında çalışan ekibin yaş ortalamasının gençliği ve özellikle bölgedeki üniversitelerin "Din Arkeolojisi ve Göbeklitepe" gibi eserleri yayımlaması da dünyaya bakan ilmi veçhemizin kıymetini artırırken bizleri de umutlandırdı.

Hafıza ve adalet: Yurda dönen eserler

2025 yılının en heyecan verici ve etik derinliği olan başlıklarından biri, oryantalizmin karanlık yüzünün bir sonucu olarak yurt dışına kaçırılan eserlerimizin geri getirilme süreciydi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yürüttüğü titiz diplomatik ve hukuki süreçler meyvesini verdi; yıllar önce bu topraklardan koparılan paha biçilmez eserler ait oldukları müzelerin vitrinlerine geri döndü. Bu geri dönüşler aynı zamanda kültürel mülkiyet ve miras hakkı konusunda atılan çok önemli adımlardı.

Şehirleri sanatla kuşatmak: Kültür Yolu Festivalleri

Sanatı sadece büyükşehirlerin elit salonlarına hapsetmeyen, Anadolu'nun kılcal damarlarına kadar ulaştıran Kültür Yolu Festivalleri, 2025'te zirve noktalarından birisini yaşadı bence. Nevşehir'den Diyarbakır'a, Erzurum'dan İzmir'e uzanan bu rota, 'kültüre ve sanata erişilebilirlik/erişimde fırsat eşitliği' kavramını ete kemiğe büründürdü. Yerel zanaatların çağdaş tasarımlarla buluştuğu atölyeler, şehir meydanlarına kurulan dijital sanat enstalasyonları, sokağın nabzını sanatla tuttu.