Kasım ayında Washington'dan çıkan yeni ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi, sadece bir politika belgesi değil.

Bu metin, Soğuk Savaş sonrası kurulan Atlantik düzeninin resmen sona erdiğinin ilanı. Belgede Avrupa Birliği açıkça eleştiriliyor. Hatta eleştiri demek yetersiz kalır; AB bir sorun olarak tanımlanıyor.

- "Avrupa medeniyeti siliniyor.

- AB ulus-devletleri zayıflatıyor.

- Göç ve demografik çöküş Avrupa'yı istikrarsızlaştırıyor.

- Avrupa ifade özgürlüğünü kısıtlıyor."

Bunlar Çin ya da Rusya için kullanılan ifadeler değil. Bunlar ABD'nin kendi müttefikleri için seçtiği kelimeler.

Ve daha çarpıcısı şu: Washington artık Avrupa'yı "kurtarılması gereken" değil, "içerden dönüştürülmesi gereken" bir yapı olarak görüyor. Bu, transatlantik ilişkiler açısından tarihi bir kırılma.

PAX AMERİCANA BİTTİ

Bu tabloya Avrupa'dan gelen yanıt gecikmedi. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Münih'teki CSU kongresinde çok net konuştu:

- "Pax Americana dönemi bizim için sona erdi.

- Amerikalılar artık agresif biçimde kendi çıkarlarını savunuyor.

- Biz de kendi çıkarlarımızı savunmayı öğrenmek zorundayız."

Bu cümle aslında şunu söylüyor: Avrupa, ABD'ye güvenerek ayakta kalamayacağını kabullenmiş durumda. Merz'in bir başka vurgusu daha önemliydi: "Demokrasimizi Amerikalıların kurtarmasına ihtiyacımız yok."

Bu, ABD'nin Avrupa demokrasisi üzerine ders vermesine açık bir itiraz, hatta siyasi bir meydan okuma. Çünkü Washington artık sadece güvenlik değil, Avrupa'nın iç siyasetini de dizayn etmek istiyor.

ABD-AB İLİŞKİLERİ NEREYE GİDİYOR

Gerçekçi olalım: Bu ilişki kopmaz ama eski haline de dönmez. ABD, Avrupa'yı artık stratejik öncelik olarak görmüyor.

Avrupa ise ABD'nin her koşulda güvenlik sağlayıcı olacağı varsayımını terk ediyor. Bu nedenle Avrupa savunma harcamalarını artırıyor. Ortak savunma fonları kuruluyor. "Stratejik özerklik" artık bir slogan değil, zorunluluk.

Ama şu sorunun yanıtı hâlâ eksik: Avrupa bunu kiminle yapacak

TÜRKİYE'NİN DEVREYE GİRDİĞİ KİLİT NOKTA

ABD'nin geri çekildiği, Avrupa'nın yalnızlaştığı her senaryoda Türkiye'nin önemi otomatik olarak artıyor. Neden

Çünkü:

- NATO'nun ikinci büyük ordusu Türkiye'de.

- Karadeniz, Orta Doğu, Doğu Akdeniz kilidi Türkiye'nin elinde,

- Ukrayna-Rusya dengesini konuşabilen nadir ülkelerden biri Türkiye.

- Savunma sanayii üretim kapasitesi Avrupa'ya entegre edilebilir durumda.

Yıllardır Türkiye'yi bekleten, bahaneler üreten Avrupa Birliği'nden Türkiye'ye doğru farklı rüzgarlar esiyor. Öncelikleri kendi çıkarları. Kıta Avrupa'sı Rusya'yı büyük bir tehdit olarak görüyor. ABD'nin yeni tutumuyla kendi savunmasının açığa düştüğünün farkında. "Demokrasiyi korumak için güvenliğimi tesis etmem ve bunun için de ne gerekirse yapmam şart" cümlesi çok sık duyuluyor. Avrupa, Türkiye'yi dışarıda bırakarak güvenliğini sağlayamacağını da biliyor. Reuters'a konuşan Avrupalı diplomatların ifadesi çok netti: