İş yerlerinde disiplin kurallarının işleyebilmesi ya da iş yeri düzeninin sağlanabilmesi için disiplin cezalarına başvurulabilmektedir. Her ne kadar iş yerinde düzenin sağlanması ve sürdürülmesi işverenin en doğal hakkı olsa da; ücretten kesme cezası uygulanırken işçinin tek gelirinin ücreti olduğu ve bu tutarla geçimini sağladığı gözetilmelidir. İşçinin eylemi ile alacağı ceza arasında denge kurulmalıdır. Her ne ceza uygulanırsa uygulansın; her zaman İğneyi kendine çuvaldızı başkasına batır atasözünü hatırlamakta fayda vardır. Kantarın topuzu kaçınca ortaya çıkan sonuç, hedeflenen amacın çok uzağında olmaktadır. Geride de bir yığın evrak kalabalığı ve yıpranmış çalışma ilişkileri bırakmaktadır.

1-Ücretten kesme cezası hangi konularda verilebilir

Öncelikle toplu iş sözleşmesinde veya iş sözleşmesinde ceza verilecek konunun belirtilmesi gerekmektedir. İşveren, toplu sözleşmelerde yer alan nedenler haricinde bu cezayı uygulayamaz.

Bunun yanı sıra ceza, iş yeri çalışma düzeninin veya disiplin kurallarının sağlanması amacına yönelik olmalıdır. Diğer bir deyişle işçi sergilediği davranış ya da eylemi ile iş yerinde düzeni bozmuş olmalıdır ya da disiplin kurallarını çiğnemelidir.

2-Ücretten kesme cezası nasıl uygulanacak

İşçiye ücretten kesme cezası uygulanacağı hususu en kısa zamanda yazılı olarak bildirilmelidir. Bildirimde; neden işçinin cezaya muhatap olduğu, iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesindeki hangi kuralı ihlal ettiği ve kesinti tutarı yer almalıdır. Konunun işçi yakınması ile idari ve adli makamlara yansıyabileceği göz önüne alınarak işçiden savunma alınması yerinde olacaktır. Keza alınacak savunma belki de cezanın uygulanma gereğini de ortadan kaldırabilecektir.

3-İşçiye uygulanacak ücretten kesme cezası en fazla ne kadar olabilir

İşçi ücretlerinden yapılacak ceza kesintisi bir ay için iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamayacağı yasal güvence altına alınmıştır. İşçinin iki günlük kazancı ya da iki gündeliği cezanın üst sınırını oluşturmaktadır. Ceza uygulanırken söz konusu üst sınırın altında tutarlar tercih edilebileceği gibi sembolik tutarlarda da ceza uygulama yolu da tercih edilebilir.

4-Uygulanan ceza tutarını işveren istediği gibi kullanabilir mi

İşçinin ücretinden kesilen ceza tutarını işveren dilediği gibi kullanamaz. Ceza tutarları bir ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye'de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine yatırılacaktır. Söz konusu ceza tutarlarının ayrı bir hesabının tutulması işverenin sorumluluğundadır. Bakanlık, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere ceza tutarları üzerinde tasarruf yetkisine haizdir.

5-Ücretten kesme cezasına karşı işçi itiraz edebilir mi

Öncelikle cezanın sözleşmede yer alan hususların ihlaline karşı olması akabinde uygulanacak ceza ile işçinin eylemi ve kusuru arasında orantı olması gerekmektedir. İşçinin cezayı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na şikâyet konusu yapması ya da yargı yoluna giderek iş mahkemesinde dava konusu yapması olanaklıdır. Yine kesilen cezanın yasal düzenlemelere aykırı olması durumunda işçinin bu defa haklı nedenle fesih hakkında söz etmek gerekecektir.

Ceza uygulamaları iki tarafı keskin kılıç gibidir. Şayet ücretten kesme cezası işverence yasal düzenlemelere aykırı olarak uygulanmış ise bu defa; ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen işveren veya işveren vekiline 2024 yılı için 5.506 Türk Lirası idari para cezası verilecektir.