Ücret bordrolarındaki kalemler; bağlanacak emekli aylıklarından, alınacak ödeneklere ve gelirlere önemli ölçüde etki etmektedir. Diğer taraftan ücret; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücretini hesaplarken esas unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle sigortalıların ücret bordrolarındaki tutarları her ay kontrol etmelerinde yarar bulunmaktadır. Keza bordro rakamları ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen rakamların birbirini tutması gerekmektedir.

İşçiler, bordrolarını kontrol ederken nelere dikkat etmeli

Aslında basitçe ifade etmek gerekirse ücret bordronuzdaki brüt ücret tutarı ile o ay için SGK Tescil ve Hizmet Dökümündeki prime esas kazanç tutarınızın birbirini tutması gerekmektedir. Bu iki rakamın birbirini tutması halinde (bordroya yansımayan bir kalem yok ise) bir sorun da yoktur.

Şayet ücret bordronuzdaki toplam brüt ücret ile hizmet dökümünüzdeki prime esas kazanç tutarı tutmuyorsa ne yapmalısınız

Kontrolünüz sonucu bordro brüt tutarı ile sigorta primine esas kazanç tutmuyorsa; bordronuzda prime tabi olmayan kalemler bulunuyor olabilir. Şayet prime tabi olmayan kalemleri düştükten sonra hizmet dökümündeki tutar ile mutabakat sağlıyorsanız sorun bulunmamaktadır. Kazançlarınız doğru olarak SGK'ya bildirilmiş demektir.

Peki, prime tabi olmayan kazançlar nelerdir

Ayni yardımlar,

Ölüm, doğum ve evlenme durumlarında yapılan yardımlar,

Görev yollukları ve seyyar görev tazminatları,

Kıdem ve ihbar tazminatı, kıdem tazminatı sayılan toplu ödeme, keşif ücreti, kasa tazminatı ve iş sonu tazminatı

Tutarları dönemler içinde açıklanan yemek, çocuk ve aile zamları,

İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortasına ve bireysel emeklilik için ödenen (aylık toplamı asgari ücretin 30'unu geçmeyen) prim ve katkı payları tutarları

prime esas kazanca dahil edilmez.

Prime tabi tutulmayan kazançlar genişletilebilir mi

Yukarıda sıralanan ödeme kalemleri dışında, bordroda hangi ad verilirse verilsin tüm ödemeler,

Ayni yardım yerine verilen nakdi ödemeler

prime esas kazanca tabi tutulur. Bunun yanı sıra 5510 sayılı yasa uygulamasında diğer kanunlar içinde prime tabi tutulmaması yönünde yer alan hükümler de dikkate alınmaz.

Prim yükünün ağırlığı ve işletmenin maliyetlerini düşürme eğiliminden dolayı prime tabi olmayan kalemlerin bordrolarda sıklıkla tercih edildiğini görüyoruz. Hatta prime tabi olmayan kalemler arasında sayılmayan kalemlerin de bildirilmesi gereken prime esas kazançtan düşüldüğüne şahit oluyoruz. Bu konularda kamu işçileri de özel sektör işçileri kadar mağdur. Özellikle yerel yönetimlerde ve merkezi teşkilatın ilgili kuruluşlarında çalışan 4a (SSK) sigortalılık statüsüne tabi sigortalılar bu uygulamalardan mustarip.

İşverence prime tabi olmayan ödeme yapılıyorsa nasıl bir yol izlenmeli

Öncelikle insan kaynakları birimlerinin ücret bordrosunu hazırlarken, prime tabi tutulmayan kalemin gerçeği yansıtmasına ve ispatlanabilir olmasına dikkat etmesi gerekmektedir. Olabildiğince prime tabi tutulmama nedenleri belgelenmeli ve arşivlenmelidir. Zira prime tabi tutulmayan ücretlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı inceleme konusu yapılabilecektir. Aynı zamanda sigortalı tarafından dava konusu yapıldığında, ispatlayıcı vesika olarak mahkemeye sunulacaktır. Prime tabi tutulması gerekirken, prime tabi tutulmayan ödemeler yol açtıkları sonuçlar yönüyle sigortalının önemli ölçüde hak kaybına neden olabilmektedirler.