Yeni yasama dönemi ile emeklilik sistemi değişecek. Kamuoyuna yansıyan bilgilere göre, yeni düzenlemede; emeklilik yaşının kadınlarda 60'a, erkeklerde 65'e çıkarılması, ödenen prim kadar aylık bağlanması ve kök aylığa ilişkin sınırlama ana başlıklar olarak karşımıza çıkıyor. En düşük emekli aylığı alanlara yol, gıda, yakıt ve kira yardımı ve benzeri sosyal yardımlar verilmesi yoluyla desteklenmesi yoluyla aylıkların belli bir sınırda tutulması planlanıyor. Böylece en düşük aylığa sürekli zam yapılması beklentisinin önüne geçileceği düşünülmekte.

12'inci Kalkınma Planı, 2024-2028 yılları arasında emeklilik sisteminde değişiklikler yapılması ile ilgili sinyaller vermişti. 31102023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan plan, emeklilikte iki ana konuyu gündeme taşımıştı:

Birincisi, emekli aylıklarında düşüşe neden olan aylık bağlama oranının çalışanların daha çok istihdamda kalmasını teşvik edecek şekilde yeniden düzenlenmesi,

İkincisi, yaşam süresi artışı ile uyumlu emeklilik yaşı ile ilgili düzenlemelerin plan çerçevesinde yapılması.

Yeni emeklilik sistemi hâlen sigortalı olanları kapsayacak mı

Elbette ilk gündeme gelecek konu hali hazırda çalışanların emeklilik yaşının yeni emeklilik sisteminde etkilenip etkilenmeyeceği olacak. Şu anda çalışanların genel olarak tabi olduğu üç farklı emeklilik rejimi bulunmaktadır. Bu rejimlere göre emeklilik koşulları belirlenmektedir. 08091999 öncesi işe başlayanlar, 08091999 - 01052008 arası işe başlayanlar ve sonrasında işe başlayanlar olarak sırlayabileceğimiz her üç dönemin emeklilik yaş koşulları farklıdır. Yapılacak düzenlemenin geçmişe dönük hükümler taşıyacağı kanaatinde değilim. Yasanın Resmî Gazetede yayım tarihi itibariyle işe ilk defa girenleri etkileyeceğini düşünüyorum. Nitekim 08091999 tarihinde yapılan emeklilik yasası geriye dönük düzenlemeler taşıdığı için eleştirilmiş ve yakın zamanda emeklilikte yaşa takılanlar yasası ile değiştirilmişti.

Bu tür düzenlemelerin yapılırken ileriki yaşlardaki sigortalıların çalışma koşulları, alabildikleri ücretler ve iş bulma olanaklarının gözetilmesi yerinde olacaktır. Aksi hâlde yasaya yazılacak yeni emeklilik yaşı gelecek nesillere bırakılan bir sorun olarak kalacaktır. Biliyoruz ki bireyin emeklilik kararı almasındaki en önemli unsurlar; çalışma koşulları ve ücreti olmaktadır. Şayet çalışma koşulları ve iş hayatını sürdürmesi karşılığında alacağı emekli aylığı tutarı, işçiyi tatmin ederse neden emeklilik kararı alsın Çalışabildiği kadar çalışacak ve emekli olamayacaktır.

Yeni düzenleme ile kademeli emeklilik gelir mi

2023 Mart ayında yaşa takılanların mağduriyetleri giderilirken; 08091999 sonrası işe başlayanlarla ilgili bir düzenlemeye gidilmemişti.

08091999 tarihli yasa kendisinden önce sigortalı olanların emeklilik koşullarını kademeli olarak değiştirmiş, kendisinden sonra sigortalı olanların ise emeklilik koşullarını ağırlaştırmıştı. Her iki küme arasında emeklilik koşullarını sağlamak için hali hazırda 16-17 yıl gibi bir süre bulunmaktadır. Halbuki 08091999 sonrası ilk defa sigortalı olacaklara kademe getirilmeli önceden sigortalı olanlara dokunulmamalıydı. Kademe, ileriye dönük uygulanmalıydı. Genel anlamada emeklilik sistemine ve yasa tekniğine uygun olan da buydu.

Bugüne geldiğimizde kademeli emeklilik düzenlemesinin yeni yapılacak emeklilik yasasında yer bulacağı yönünde bir açıklama bulunmamaktadır. Keza yeni yasanın temel alacağı 12'inci Kalkınma Planında da bu konuyla ilgili bir yaklaşım görülmemektedir.