Rusya, 2021'de yaklaşık 980 adet yolcu uçağıyla küresel hava trafiği kapasitesinin yaklaşık yüzde 6'sını oluşturmuştu. Diğer ifadeyle hava sahası olarak Rusya geniş bir coğrafyayı kontrol edip, Kuzey yarım kürede üs geçişlerden ciddi anlamda etkin olurken kendisi de hava trafiğine yaklaşık 950 yolcu uçağıyla katkı sunuyor. Bu sebeple Rusya'ya yönelik yaptırımlar küresel havacılık sektörünü de yakından ilgilendiriyor. Batı'nın Rusya için aldığı yaptırım kararları da sadece Rusya'yı değil tüm dünyaya yansıyacak. Ama daha önemlisi Batı'lı şirketlerin Rusya'ya kiraladıkları uçakların durumu. Milyarlarca dolarlık uçakların durumu tam anlamıyla strateji savaşına dönecek gibi görünüyor. Rusya'daki kiralık yolcu uçakların sahipleri (lessorler) uçaklarını geri alamama krizi yaşıyor. Eğer bu uçaklar Rusya dışına çıkamaz ise sigorta yapan şirketler lessorlerin zararlarını ödeme durumunda kalacak. Böylece uçak sigorta piyasasında milyarlarca dolarlık bir zarar ortaya çıkacak. Sigorta şirketleri zararlarını pazara yansıtma durumunda kalacaklarından havayolları uçaklarını çok daha yüksek fiyatlara sigorta ettirecekler. Havayolları ortaya çıkan fiyat farkını uçak biletlerine yansıtacaklarından önümüzdeki aylarda havayolu ile seyahatler pahalı hale gelecektir. Yakıt fiyatlarının yükselmesi, Rusya hava sahasındaki sorunlar, Batılı ülkelerin Rusya yaptırımları, uçak sigorta fiyatlarının yükselmesi ve diğer sorunlar eklendiğinde uçak bilet fiyatları hissedilecek şekilde yükselebilir. Avrupa Birliği geçtiğimiz pazar, kiralama şirketlerine (lessorler) Rusya'daki uçak sözleşmelerini sona erdirmeleri için 28 Mart'a kadar süre vermişti. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Moskova'nın Ukrayna saldırısı nedeniyle Rusya havacılık endüstrisini hedef alan Batı yaptırımlarına misilleme yapılacağını açıkladığında ne tür bir yaptırım olacağı merak edilmişti. Cevabı kısa sürede ortaya çıktı. Rusya, Batı'dan kiralanan yaklaşık 500 uçağı Rusya içinde tutacak, vermeyecek. Rusya'da yabancı firmalar tarafından kiralananı 515 adet yolcu uçağı bulunduğu belirtiliyor. Dünyanın en büyük uçak kiralama şirketi Dublin merkezli AerCap, en fazla kiralama yapan şirket durumunda. Havacılık sektörünün önemli analitik firması Cirium'a göre Rusya'da 777 adedi kiralık olmak üzere toplam 980 yolcu uçağı bulunuyor. Bunların da tahmini piyasa değeri yaklaşık 10 milyar dolar olan 515 yolcu uçağı yabancı firmalardan kiralanmış durumda. En fazla uçak kiralayanlar ise Aeroflot, S7 Airlines, Rossiya, Azur Air ve Ural Airlines gibi şirketler. Kısacası yaptırımlar sebebiyle Rusya'daki kiralık uçakların sahipleri tarafından nasıl alınacağına yönelik ciddi bir sorun var. Uçak lessorlerini önemli bir problem bekliyor. Rusya sivil havacılığı İran gibi olacak! YAZARLAR 07.03.2022 - 12:56 Güncelleme: 07.03.2022 - 12:56 Rusya sivil havacılık otoritesinin (Rosaviatsia) Rus havayollarına başka ülkelerde tescilli Batılı şirketlerin üretimi uçaklarını yurtdışına çıkarmama uyarısı dünya sivil havacılığının yeni bir döneme gireceğini gösteriyor. Batılı ülkeler Rusya'ya ödeme sistemi, biletleme ve rezervasyon programı ile bakım, onarım ve yedek parça tedariki kısıtlaması getirdiğinden Rusya havacılığı ciddi sorunlarla uğraşacak. İran'daki kapalı devre sivil havacılık faaliyetlerini Rusya'da mecburen uygulayacak. Ayrıca Rus şirketleri, sadece kiralık uçaklarıyla ilgili olarak değil Batı'dan satın alıp, sahibi oldukları uçakların bakım, onarım ve yedek parça temininde de ciddi sıkıntı yaşayacaklar. Başka ülkelerde kayıtlı uçakları kiralama yöntemiyle filosunda bulunduran Rus havayollarının, yaptırımları sebebiyle bu uçaklara el konulmasını önlemek için yurtdışı uçuşlarını durdurması iki açıdan önemli. Birincisi; Rusya içinde hava trafiğinin aksamadan sağlanabilmesi için bu uçaklara ihtiyaç duyulması. İkinci husus ise Batı'nın aniden aldığı bu yaptırım kararına karşı Rusya'da etkileyici tepki koymak istiyor. Böylece bu karardan başta uçak kiralaması yapan (lessor) Batılı şirketler de önemli şekilde etkilenecek, SWİFT yasağı sebebiyle de havayollarından tahsilat yapamayacaklar. Böylece hem uçaklarını alamayacaklar hem de kiralama bedellerini tahsil edemeyecekler. Rusya'da Sovyetler Birliği döneminden kalan uçakların eski ve sayılarının az olması Moskova yönetimini de şüphesiz kaygılandırıyor. Rusya'nın geliştirdiği yeni nesil tek koridorlu yolcu uçakları ise bu sıkıntılı dönemde çözüm olacak durumda değil. Dolayısıyla Rus yetkilileri belli bir süre ülkedeki Batılı uçakları alıkoymak zorunda kalıyorlar. Mesela Rusya'nın önemli havayollarından birisi olan ve kısa süre önce yurtdışı uçuşlarını Rusya sivil havacılık otoritesinin uyarısıyla askıya alan S7 Airlines'ın 101 adetlik uçak filosuna göz attığımızda tamamının Batılı üreticilerden tedarik edildiği dikkat çekiyor. S7'nin filosunda 61 adet Airbus, 23 Boeing ve 17 tane de Embraer uçakları bulunuyor. Şayet bu uçaklar yurtdışına uçarlarsa gittikleri meydanlardan bir daha geri dönemezler. Çünkü uçak kiralaması yapan şirketlerin hemen hemen hepsi yaptırımlar sebebiyle bir an önce uçaklarını Rusya'dan kurtarmak istiyor. Bu sebeple çeşitli havalimanlarında uçaklarına el konulması için yazılar bile yazılmış durumda. Rusya'nın bayrak taşıyıcı havayolu ve aynı zamanda en büyük şirketi Aeroflot da S7'den sonra yurtdışı uçuşlarını askıya aldığını açıkladı. 50'den fazla ülkeye seferleri bulunan Aeroflot filosunda yaş ortalaması 5,1 olan Airbus, Boeing ve Rusya'nın kendi üretimi Sukhoi Superjet 100 modellerinden (toplam 28 adet) oluşan 177 adet dar gövdeli, 37 adette Boeing ve Airbus üretimi geniş gövdeli uçak bulunuyor. Aeroflot, 8 Mart'tan itibaren tüm uluslararası uçuşlarını geçici olarak askıya alınacağını, ancak tüm iç hat uçuşlarının yanı sıra komşu ülke Belarus'a seferlerin devam edeceğini açıkladı. Aslında benzer durum tüm Rus tescilli havayolları için geçerli. Rus havayolları tavsiyeler doğrultusunda filolarındaki yabancı ülkelerden kiralanmış uçakları iç hatlarda kullanacaklar. İran'da olduğu gibi bakım, onarım ve yedek parça tedarikini de kendi yöntemleriyle çözmek durumunda kalacaklar. Dünyanın en büyüğü Antonov tarih oldu! YAZARLAR 07.03.2022 - 12:56 Güncelleme: 07.03.2022 - 12:56 Rusya -Ukrayna savaşını havacılık kurbanları arasına sadece bir adet üretilmiş olan dünyanın en büyük kargo uçağı Antonov An-225 Mriya da dahil oldu. Rusya saldırısı başladıktan bir süre sonra uçağın vurulduğu gündeme geldi, ancak teyit edilmedi. Ukrayna Dışişleri Bakanı 27 Şubat'ta haberlerin doğru olduğunu, maalesef Antonov An-225 Mriya'nın vurulduğunu duyurdu. Hostomel-Antonov Havalimanı'nda park pozisyonunda bekletilen dünyanın en büyük kargo uçağı, Rusya'nın havalimanını bombalamasıyla adeta tarih oldu. Bu büyüklükteki bir uçağı Rusya ordusunun görmemesi diye bir şey söz konusu olabilir mi, bilmiyorum. Ancak Ukrayna adına simgesel değeri olduğundan bilinçli olarak hedef seçilme ihtimalinin de yüksek olduğu unutulmamalı. Netice itibariyle yoğun çatışmaların gerçekleştiği bölgede bombaların hedefi olan An-225'in çok büyük hasar aldığı ortaya çıktı. Toplam 124 adet dünya rekoruna sahip olan An-225 dünya havacılık tarihinin en efsane uçakları arasında yerini almıştı, ancak vurulmasıyla hem havacılık camiası üzüldü hem de uçağın geleceği tartışılmaya başlandı. Tarihin tozlu raflarına mı gömülecek yoksa bakım ve onarımı yapılarak tekrar gökyüzüyle buluşacak bu aşamada cevabı verilebilecek bir soru değil. Dünyanın en büyük kargo uçağı Antonov'un hikayesi Sovyetler Birliği ile ABD arasındaki uzay yarışlarında sürekli bir adım öne geçme rekabetinin olduğu yıllara dayanıyor. ABD'nin uzaya çıkma çalışmalarına karşı o yıllarda Sovyetler Birliği de bir hamle yaparak Buran Uzay Programı'nı gerçekleştirmek istiyor. 1979 yılında Sovyetler Birliği mekiğin tasarımını bitirdiğinde Buran Uzay Mekiği çağın çok ötesinde tasarlanmış, tamamen bilgisayar ile kontrol edilebilecek şekilde üretilmişti. Ancak bir sorun vardı. Buran mekiğinin üretildiği yerden fırlatma alanına taşınması gerekiyordu. Aynı sorunla Amerikalılarda Apollo uzay mekiği için karşılaşmıştı ve onlar Boeing 747 ile bunu gerçekleştirmişti. Bu yüzden Sovyetlerde Antonov şirketinin göz bebeği Antonov AN-124'ü, Boeing 747 uçağı gibi belli modifikasyonlar yaparak kullanmak istemişlerdi. Bu konuda pek başarılı olamadılar ve havacılık tarihine geçecekleri dünyanın en büyük kargo uçağı Antonov An-225 Mriya uçağının yapımına karar verdiler. Uçağın tasarımı ve üretiminin başında efsane mühendis Viktor Tolmachev bulunuyordu. Uçağa ilk başlarda Antonov An-225 adı verildi. Ancak çok zor bir görevi gerçekleştirmek için yapılacağından hareketle daha sonra Ukrayna dilinde rüya anlamına gelen 'Mriya' adı eklendi. Antonov An-225 Myria Sovyet Uzay programı için iki adet yapılmak istendi, fakat ikinci uçak hiçbir zaman yapılmadı. Böylece bu model Antonov türünün tek örneği olarak kaldı. Anotonov'un kardeş uçağı ile arasındaki en büyük fark boyutları ile beraber dikey sabitleyici oldu. Uçak, mekik taşıyacağı için dikey sabitleyici klasik uçaklardaki gibi olsaydı üstünde