Prof. Derya Unutmaz.

50 yıl fazla yaşamak için!..

Şimdi bir laboratuvar düşünün...

Cam bir tüpün içinde, mikroskobun altında bir hücre yavaş yavaş ölüyor. Bilim insanı, parmaklarının ucundaki komutla hücreye "yaşama" sinyali gönderiyor. Hücre, bir anlık duraksamadan sonra yeniden nefes alır gibi kıpırdanıyor. Ölüm, ertelenmiş oluyor. O laboratuvarda duran bilim insanı, Türkiye'den çıkmış bir isim...

Prof. Derya Unutmaz.

Bir sabah Connecticut'taki Jackson Laboratuvarı'nda çalışma masasının başına geçtiğinde, aklında tek bir cümle vardı...

"Ölmemek için sadece 10 yıl daha dayanın."

Bu, bir roman cümlesi değil; Unutmaz'ın insanlığa çağrısı.

★★★

Derya Unutmaz, Türkiye'de tıp eğitimini tamamladıktan sonra ABD'de Rockefeller Üniversitesi ve New York Üniversitesi gibi dünyanın en köklü kurumlarında immünoloji üzerine çalışan, şu anda Jackson Laboratory for Genomic Medicine'da görev yapan bir bilim insanı.

Uzmanlık alanı, insan bağışıklık sistemi... Özellikle de T hücrelerinin yaşlanma sürecindeki rolü...

Ancak onu dünyada bir adım öne çıkaran, yalnızca laboratuvarındaki buluşlar değil; bilimin geleceğine dair vizyonu.

Ona göre insan ömrü, doğanın bize biçtiği rastgele bir süre değil. "Yaşlanma bir kader değil, bir biyolojik arıza" diyor. Bu arızayı düzeltmenin yolu da bilgisayarların içinde, yapay zekânın veri okuma yeteneğinde saklı!

Prof. Unutmaz, 20 yıl önce "biosingularity" terimini (Yaşamın yapay zekâyla birleştiği eşik) ilk kez kullandığında kimse ciddiye almamıştı. Bugün o kavram, tıbbın en büyük devrimlerinden birine dönüşüyor.

Onun vizyonuna göre yapay zekâ, yalnızca hastalıkları teşhis eden bir araç değil; yaşlanmayı ortadan kaldıracak yeni bir zekâ biçimi.

"Bir hücreyi dijital ortamda modelleyebiliyorsak" diyor, "onu yaşlandırmadan da tutabiliriz."

★★★

Laboratuvarında yapay zekâyla "sanal hücreler" üretiyor. Bu hücrelerin içinde, milyonlarca olasılığı saniyeler içinde simüle eden yazılımlar çalışıyor. Yeni ilaçların etkisi, genetik hataların düzeltilmesi, hatta organ yaşlanmasının durdurulması artık bu sanal modeller üzerinden test ediliyor. Prof. Dr. Unutmaz'a göre "klinik deney" kavramı bile 10 yıl içinde tarihe karışacak.

En çarpıcı iddiası şu:

"Eğer önümüzdeki 10 yılı sağlıklı geçirirseniz, 5 yıl daha kazanacaksınız. 15 yılı tamamlarsanız, 50 yıl daha yaşayacaksınız. Çünkü o zamana kadar yaşlanmayı çözmüş olacağız."

Buna "longevity escape velocity", yani ömrün kendi kendini uzatma hızı, diyor. Her bilimsel gelişme, insan ömrünü biraz daha uzattıkça, biz de o ilerlemeden yararlanacak kadar hayatta kalırsak, bir sonraki sıçramaya yetişiyoruz.

Ve işin ilginç yanı, Prof. Unutmaz bunu bir "ölümsüzlük masalı" olarak değil, insan ömrünün doğasını yeniden tanımlamak olarak görüyor. "Ölümsüzlük değil, uzatılmış gençlik"