Abdülhamid II adlı deniz dibi petrol ve doğal gaz arama gemimiz Yunanistan ve Güney Kıbrıs'ı telaşlandırdı.İki ülkenin hükümetleri tarafından Abdülhamid II'nin arama yapacağı alanlar için ortak politika saptandı:"Müdahale edemeyiz ama izleyeceğiz ve uluslararası hukuk girişimlerde bulunacağız!.."Anlaşılan Abdülhamid II'yi bu bağlamda da epey anacağız.KAPLANIN SIRTINDASon haftalarda Selanik'teki sürgün yılları üzerinden Abdülhamid'in yaşamını anlatan "KAPLANIN SIRTINDA- İstibdat ve Hürriyet" adlı romanı okudum.Zülfü Livaneli'nin akıcı üslubuyla her sayfasında bir nabız atışı hissettiren kitap ciddi araştırmaya dayalı.Selanik'teki sürgün yıllarındaki doktorunun tuttuğu günlüklerden yararlanmış.Akıyor, keyifle okunuyor..Livaneli bu romanıyla beni II. Abdülhamid için yazılmış başka kitapları da okumaya yöneltti.ÖrneğinOrhan Koloğlu'nun "ABDÜLHAMİD GERÇEĞİ" adlı kitapMurat Bardakçı'nın referansı olan bu çalışma gerçekten değerli.Osmanlı İmparatorluğu II. Abdülhamid'in idaresi süresince Tunus, Girit, Mısır, Kıbrıs, Sırbistan, Karadağ, Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Niş, Teselya,Kars, Batum, Ardahan'ı kaybetmişti. Kıbrıs'ı da İngilizlere kiralamıştı. Ancak Hasım ülkeleri birbirine karşı kullanarak gerçekten başarılı denebilecek diplomasiyle imparatorluğu küçülerek de olsa bir arada tutabildi.SINIRLI YILLARBir de yabancı gözle II. Abdülhamid anlatımı okudum.François Georgeon'un kitap kapağına koyduğu şu satırlar dikkat çekici."Osmanlı İmparatorluğu'nu büyük bir modern devlet ve büyük bir İslam gücü haline getirme düşünde başarısızlığa uğrayacaktı.Kabul etmek gerekir ki önüne koyduğu bu hedef tek bir insanın sınırlarını çok aşıyordu."Bu kitaplardan ve başka kaynaklardan da edindiğim izlenim o ki II. Abdülhamid "kafasında Osmanlı İmparatorluğu'nu modern bir Avrupa Devleti haline getirmek rotasını çizmiş.Hiç değilse ilk yıllarında.Amcası Sultan Abdülaziz'le birlikte henüz prenslik yıllarında gördüğü "Avrupa'nın ve özellikle İngiltere'nin meşruti düzenini" sevmişti.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6798851;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6798851;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlarguneri-civaogluabdulhamid-ii-6798851' });Anayasa, çift meclis, hukuk devletiKurumlarAma "bunların tek başına yeterli olmayacağı" düşüncesiydi."Bütün bu yapılanma ancak halkın eğitimi ve bilincinin gelişmesi temelinde başarı şansı bulabilirdi" kanısındaydı.O nedenle en fazla okulun, üniversitenin II. Abdülhamid döneminde açıldığı söylenebilir.Ne var ki 33 yıllık iktidar süresi 100 yıllar gerektiren eğitim, demokrasi bilinci için çok kısadır.Bir Hintlinin İngiliz dostuna sorusunu yansıtayım:"Benim ülkemde senin ülkendekinden çok daha fazla üniversite mezunu var. Ama İngiltere çok daha ileride Neden"İngiliz'in cevabı şöyle olur:"Sizdeki üniversite mezunları sadece bir iki nesil."Abdülhamid belki gerçek inancı olduğu için belki de bir bahane gibi kullanarak "Halk hazır değil" hükmünü esas almış, iktidarı kendinde toplamıştır.Abdülhamid en sevdiği atı olan Ferhan'ı bir süre sonra Selanik'te