Batı cephesinde yeni bir şey olmayabilir. Ama Doğu'da işler farklı.

Bu köşeyi takip edenler anımsayacaktır.

Geçen hafta, Kuzey Kore'nin Ukrayna savaşına asker yollamasının Doğu ekseninin geleceğinde önemli ve belirleyici olacağını ifade etmiştim.

Çin, Rusya ve Kuzey Kore liderlerinin omuz omuza verdiği fotoğraf bunu teyit eder nitelikte.

Çin'in geleneksel askeri güç gösterisi Batı'da olduğu gibi Türkiye'de de ilgi çekti.

Ama açıkçası bu askeri tören tek başına bir anlam taşımıyor. Çünkü gövde gösterisine rağmen Çin ordusu teknoloji ve lojistik açısından halen ABD'nin gerisinde.

Ancak Şi, Putin ve Kim'in yan yana pozu, törende sergilenen tank, nükleer füze ve dronlardan daha önemli bir noktayı işaret ediyor.

Bunu anlamak için üç ülkenin birbirleriyle olan hukukuna bakmakta fayda var.

Rusya-Çin ilişkisini eskilerin deyimiyle "mantık evliliğine" benzetmek mümkün.

Çin, Rusya'yı Batı'ya meydan okumada kritik bir ortak olarak kabul etse bile kendi dengi olarak görmüyor. Bunun en büyük sebebi de ekonomi.

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhakıyla başlayıp Ukrayna savaşıyla kötüleşen ekonomik durumunun en büyük tesellisi Çin.

Çin, tarihi olarak Rusya'nın askeri operasyonlarından rahatsızlık duyar. Ancak Ukrayna'daki savaşa yaklaşımı biraz farklı.

Onun için Ukrayna bir taşla iki kuş anlamına geliyor.

Çin bir tarafta Rus tehdidiyle boğuşan Avrupa'nın yaşadığı ekonomik sıkıntıdan yararlanırken diğer tarafta yaptırımlar dolayısıyla pazar kaybeden Rusya'dan çok daha ucuza enerji alıyor.

Böylece Avrupa ile arasındaki ekonomik makası açarken Rusya'yı kendine bağımlı hale getirmeye çalışıyor.

Yani Ukrayna'daki savaş iki açıdan da Çin'e yarıyor.

Doğal olarak Rusya bu durumdan hoşnut değil. Çin'le ilişkisi tek taraflı bir yöne gidiyor. Tarihi olarak elde ettiği askeri üstünlüğü ise Çin'in son zamanlardaki atılımıyla yitirmek üzere.

Kuzey Kore'nin durumu ise daha ilginç. Neredeyse bütün ekonomisi Çin'e bağlı olmasına rağmen, Ukrayna savaşına 15 bin asker yollayarak büyük bir manevra yaptı.

Rusya, Ukrayna savaşında Çin'den göremediği desteği Kuzey Kore'den aldı.

Tam da bu sebepten Kim Jong Un, Çin ve Rusya arasındaki dengenin simgesi olarak Şi'nin davetinde en ön sıraya yükseldi.

Üç liderin, arkalarında 20'yi aşkın ülke lideriyle birlikte verdiği mesaj askeri değil, ziyadesiyle politik.

Çin, birkaç ay önce İran-İsrail savaşında başaramadığı diplomatik etkiyi bu kez daha büyük bir ittifakla dosta düşmana ilan ediyor.

ABD ile birlikte dünya ekonomisinin lokomotifi olarak artık politik bir süper güç olma yolunda mesaj veriyor.

ÖLÜMSÜZLÜK KONUSUNDA CİDDİ DÜŞÜNÜYORLAR
PUTİN ve Şi'nin, İhsan Oktay Anar romanlarını anımsatan "ölümsüzlük" sohbeti çok konuşuldu.

İşin enteresan yanı iki lider de bu konuda son derece ciddi.

Ölümsüzlük çabası beyhude görülebilir ama 150 yıllık sağlıklı yaşam, Çin ve Rusya'nın stratejik hedefleri arasında.

Son 10 yılda iki ülke de "genetik terzilik" alanında muazzam yatırımlar yaptı.

Çin'de CRISPR adı verilen teknolojiyle laboratuvarda bazı hastalıklara karşı doğuştan bağışık bebekler "üretildi." Çalışmayı yapan doktor He Jiankui bu günlerde Çin ve ABD arasında politik bir kavganın öznesi durumunda.

Genetik terziliğin bir diğer adresi Rusya'da da Denis Rebrikov birkaç yıl önce benzer bir çalışmayla tepki çekmişti.

Putin'in bahsettiği "organ yenilenmesi