İçinde bulunduğumuz çağın bu dönemin orta çağı olduğunu uzun yıllardır iddia ediyorum. Bu dönemin de bir aydınlanma dönemine girmesinin yolununsa yine "bilim ve sanat"ın bütünleşik hareketinden yola çıkacağını savunarak bir Dijital Rönesans vurgusu yapıyorum. Teknolojilerin insan ve yaşam ahlakından yoksun salt teknoloji gelişimi yerine, içine toplum ve canlıyı anlama ve yaşatma yetisinin kazandırılmasının yolu bilimsel çalışmalara sanatın entegresiyle mümkün olacak.Metaverse Dijitalde sınırsız özgürlükler vaat eden teknolojik devrim olması bekleniyor. Peki metaverse bir tehdit mi derseniz hazırlıksız olduğumuz her şey, bu deprem, sel, yangın gibi afetler, şirket yönetimindeki olası krizler olabilir, hazırlıksız olduğumuz hemen her şey evet bir tehdittir. İpleri, kontrolü, işleyişi elimizde olmayan, bilgi sahibi olmadığımız her şey tehdittir. Ne yapmalıyız Öncelikle elbette oyun kuruculuğa oynamalıyız. Burada da devreye içerikler, tasarımcılar, içerik üreticileri, girişimciler geliyor. İçeriğin önemi, gücü bu çağda zirveye çıkıyor, özellikle metaverse - web 3 ile.Bu yeni dünyanın mimarları oyun tasarımcıları ve dijital sanat içerik üreticileri olacağını belirtirken, bana yanılmadığımı metaverse konusunda şimdiye değin akla yatan ve en önemlisi uygulanabilirliği kadar güvenirliğiyle de ön plana çıkan bir girişimden bugün bahsedeceğim. Tüm dünyada tek tek Metaverse'de etkinlik, eğitim, sağlık, spor, turizm, oyun, iletişim, moda, eğlence ve daha neler neler görüyoruz değil mi Bunların hepsinin tek bir çatı altında toplandığını ve üstüne sizlere güvenliği de sunan bir "süperset" metaverse yapılanıyor.Cevat Yerli Dünyaca ünlü oyun tasarım şirketi Crytek'in kurucusu, şimdi The TMRW Foundation (Gelecek Vakfı) girişimiyle Metaverse konusunda Internet of Life (Internet of Life) ismiyle dahiyane bir çözümler serisi sunuyor. İnsana, yaşama, doğaya hatta iklime kadar sağlıklı ve güvenilir hepsinden öte uygulanabilir bir yapıyı hayata geçiriyor. Doğal, sürdürülebilir ve gerçek zamanlı katılıma dayalı, anonim avatarlar yerineyse gerçek insanların temsil edildiği, yeni bir Metaversevar taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6731089;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6731089;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlarfiliz-daginternet-of-life-internet-of-life-ile-metaverseun-ilk-uygulanabilir-donusumu-6731089' }); Hoş geldiniz Cevat Bey. Öncelikle TMRW Foundation adında yeni bir girişiminiz var. Bu yeni metaverse fikrini ilk nereden edindiğinizi öğrenmekle başlayalım.The TMRW Foundation'ı kurma fikrim evlatlarım, ikizlerimin 2011'de doğduğu zamana dayanıyor. O zamana kadar benim için her şey iş hayatımla ilgiliydi. Oyun üretiyordum ve bu tüm dünyam gibiydi. Çocuklarımdan sonra dünyayı onların gözünden görmeye başladım ve kendime nasıl daha iyi bir hayat ve dünya yapabilirim diye sordum çünkü çocuklar dünyanın nereye gittiğini sorgulatarak hayata bakış açınızı ve sorumluluklarınızı değiştiriyor. Böylece tüm yeni teknolojik gelişmelere, oyunlaştırmaya, iklim değişikliği için bile hatta, küresel olarak çalışan kuruluşlara, tüm devasa trendlere dikkatimi daha fazla vermeye başladım.Haklısınız. Bu hızlı dijital teknolojik gelişmelerin sonuçlarında oluşabileceklerden haberdar mıyız sizceİnsanlar aslında oluşabilecek sorunları biliyor, görüyor fakat çözüm için yol bulmak kolay olmuyor. Örneğin, nesnelerin interneti ile 10 yıl içinde 1 trilyon cihazın internete bağlanmasını bekliyoruz. Bu yüzden biz de çıkış amacımızda daha adil, daha dengeli ve daha eşitlikçi bir dünya yaratmak için bütünsel bir çözüm arıyorduk. Ve sonuç olarak bunun aslında bir yaşam interneti olduğunu düşünerek "Internet of Life"ı hayata geçirmeye karar verdik.Daha adil, daha dengeli ve daha eşitlikçi Internet of Life'ı biraz açar mısınız Internet of Life, var olan birçok soruna bütüncül bir cevap olacak. Sistemsel çözümler tasarlayarak, yaşamın internetinin vizyonunu ve teknolojisini iş birliğine sokuyoruz. İnsanlar Internet of Life'ı kullandıklarında işlerin daha iyiye gittiğini görüyorlar, aslında süreç içinde olduğunuzun farkında olmanıza bile gerek kalmıyor. Mesela iklim değişikliğini tersine çevirecek, organizasyon ve seyahat ihtiyacını azaltacak, oyunlaştırma trendlerinin bir parçası olacaksınız. Aslında insanlığın iyiliği için cihazları birbirine bağlandığınızı göreceksiniz.2011'de dediğim gibi bu fikir aklıma geldi, sonra 2013'te biraz daha üzerinde çalıştım ama bildiğiniz gibi oyun şirketimin CEO'suydum, bu yüzden 2017'ye kadar birkaç yılımı aldı. O zamandan bu yana The TMRW Foundation üzerinde çalışmak için tam zamanımı veriyorum.Hepimiz sizi oyun sektöründen tanıyor. Aslında geleceği öngörerek ve günümüzün ihtiyaçlarını iyi tespit ederek birçok evren ve karakter tasarladınız ve kurdunuz. Size Geleceğin Kurucusu diyebilir miyizKendimi bir yaratıcı, fütürist veya hatta gelecek kurucusu olarak görmüyorum. Sadece yapılması gerekenleri görüyorum ve yapıyorum. Crytek'i düşünürsek bizler orada dünyanın ilk gerçek zamanlı 3 boyutlu motorunu yaptık, aslında bugünün 3 boyutlu motoru da bizim tarafımızdan yaratıldı. Aslında ekibimle birlikte ilk sürümü oluşturduğumuzda o esnada ne yaptığımız hakkında hiçbir fikrimiz yoktu ve sonuç olarak oyun endüstrisini sonsuza kadar değiştirdik. Bugün 180 milyar dolarlık oyun endüstrisi 2000 yılında icat ettiğimiz oyunlardan yola çıkarak yapılıyor. Yani manuel kameradan dijital kameraya geçiş gibi. İnsanların oyun tasarladığı zamanlarda, yapım sürecinin her adımında 6 saatlik işleme süreci yer alıyordu.Anlıyorum. Bu işleme süreci ve gerçek zamanları biraz daha açar mısınızElbette. Bir insanın ağacı hareket ettirmesinin sonuçlarını bilgisayardan hesaplamasını beklediğiniz gibi, her bir öğenin ışık ve gölgelerinin hesaplanması da gerekiyordu. Günümüz teknolojisindeyse hemen her şey gerçek zamanlıdır. Hareket ettirdiğinizde size hemen gösterir, hemen oynayabilirsiniz. Oysa biz o dönemlerde, bugün kullanabildiğiniz sistemi tasarlamayı icat etmiştik. 60 kişiydik ve 90'ımız daha önce hiç oyun tasarlamamıştı. Ama yine de denedik, hayal ettik ve ilk oyunumuz daha iyi bir motor yapmayı başarmamızla dünya çapında tanındı.Peki, bu icadınız kadar oyunların bizlere kattıkları nelerdir Çünkü dünya genelinde çoğumuzun en fazla zaman ayırdığı şey oyunlarEvet. Her şeyden öte bu motor ve oyun tasarımı daha iyi insanlar olmamızı sağladı. Oyun yaratma felsefemde, teknolojimiz bizi inşa edendi aslında. Oyun tasarım sürecimiz, insan olarak, yaratıcı zeka olarak bizim kapasitemizi artırdı. Sonra insanlar da oyunlarımızı oynadıkça onlar da zekileştiler, farkındalıkları arttı, özellikle taktiksel olarak daha eğitimli hale geldiler. Böylece oyuncuların derken aslında insanların kapasitesini geliştirdik diyebilirim.Haklısınız. Eğitimde dahi oyunlaştırma önemli bir yere sahiptir uygulanabilse Ya Internet of Life ile bağıntısını nasıl kuruyorsunuz bu gelişmelerleBu benim çıkış fikrimle örtüşüyordu. İnsanların, ülkelerin vatandaşlarının ve benim çocuklarım da dahil olmak üzere, daha iyi bir gezegen inşa etmek için nasıl güçlendirildiğini ve sonra da bundan kâr elde etmenize izin verildiğini düşündüğüm bir fikir. Çünkü şimdiye kadar bu gelişmelerin çoğu kar faydacılığı için kullanıldı, sadece ekonomik olarak yaratılan kârlara bakıldı, gezegenimize ve insanlara sebep olduğu sonuçları, maliyeti düşünülmedi... Gezegeni ve insanları düşünmeden herkes sadece büyük para kazandı oyunlardan. Dolayısıyla, daha adil, dengeli, daha güçlü bir dünyada yaşamak istiyorsak, teknolojinin tasarım yoluyla insan davranışı değişikliğini, insan kapasitesini nasıl geliştirebileceğini düşünmeliyiz. Ve bunu kim başarabilirse, aslında en güçlü gelir türlerine hem yol açacak hem de sahip olacak.Internet of Life konseptiyle, Metaverse'ü korkulan bir gelişme olmaktan çıkarıyorsunuz böylelikleKesinlikle. Dünya için daha iyi bir ekosistem yaratmak için Internet of Life'ın nihai vizyonu budur ve fayda sağlaması, ihtiyaçlara çözüm sunması sonrası kar edilebilir olması. Ekibime her zaman şunu söylüyorum: "İnsan üzerinden para kazanma hakkında hiçbir şey düşünmenize izin vermiyorum, sadece insanları yetkilendirin. İnsanların yaşamı pahasına para kazanamazsınız"Bugün bildiğiniz gibi NFT ve blockchain gelişmelerinde evet teknolojisinin gelişimi açısından doğru yapıyorlar. Ancak, herhangi bir fayda yaratmaksızın başkalarının pahasına kazanılan bir ekosistem oluşmuş durumda ve bunun üzerinden de birçok kazanan var.Tanımınızda Internet of Life olarak adlandırılan metaverse ise metaverse nedir sizceBildiğiniz gibi Meta ve Verse olarak söylediğimizde daha çok öteki dünyalar gibi. Benim için daha çok sağlama kapasitesi ve becerisiyle ilgiliydi. İnternetin bir sonraki adımının size neler kazandıracağı gibi Benim buna Internet of Life dememin nedeni, hayata ve bu yaşamdaki canlılığa, insana daha iyi nasıl katkıda bulunacağımızla ilgili. Ayrıca daha kaliteli bir yaşam beklememiz gerektiği gerçeğinin yanı sıra, en önemlisi yaşam burada internet ile ilgili. Yaşamı nasıl deneyimleyebilirimi konuşmalıyız. Yaşam dersek, bir değeri paylaşan veya bir anı paylaşan en az 2 kişilik bir alan olarak tanımlayabiliriz. Bu bir eğitim alanı olabilir, danışmanlık olabilir, hükümete veya alışverişe yönelik bir hizmet olabilir, gerçek hayatta ve gerçek mekanlarda deneyimlediğimiz her türlü yaşam hizmeti olabilir. Yani hayat her zaman bir mekânda en az 2 kişide gerçekleşiyor ve biz de bilgi internetinden, insanların internetinden sonra bir sonraki dediğimiz yaşamımızla internet üzerinden bu ve benzeri deneyimleri nasıl yeniden yaratabiliriz ve şimdi hayatın internetini nasıl yapabiliriz diyerek çözümler sunuyoruz.Yani benim için metaverse öyle konuşulanlar, duyduklarınız gibi değil. Metaverse, yaşam deneyimlerini kopyalarını yaratmakla ilgili değildir. Metaverse, fantastik dünya deneyimlerinin bir ego, bir avatarla paylaşıldığı yer olduğu için bir paralelleştirme gibidir.Dünya Hükümeti Zirvesi sırasında birçok insan bana, Internet of Life tanımının bir isim olarak Metaverse'den çok daha iyi olduğunu söylüyor. Herkes bir ucundan metaverse ile ilgili içerik geliştiriyor. Etkinlik, sağlık, sanat, spor, turizm, alışveriş, oyun Sizse hepsini birleştiriyorsunuz. Konseptiniz her şeyin üstünde!Evet. "Superset" olarak adlandırabiliriz. Internet of Life bir metaverse olabilir, ancak metaverse Internet of Life olamaz. Örneğin bir metaverse gerçek kişilere sahip değildir, size yüz yüze gerçek bir insan etkileşimi sağlayamaz. Metaverse'i daha çok kaçış gibi düşünüyorum, metaverse'de bu dünyadan kaçmak konsepti varken, Internet of Life'ın bu dünyaya erişimi, hayata, şimdiki zamana erişimi var.Dolayısıyla benim için Internet of Life, herhangi bir ülkede, herhangi bir kökenden olan insanlara kadar sürekli geliştirdiğimiz bir yaşam potansiyelidir. Bu, insan potansiyelini, insan sermayesini herhangi bir yerden açığa çıkarmak ve hatta dünyanın herhangi bir yerinden ekonomik fırsatlara