Hazîre, genellikle camilerin, tekkelerin, türbelerin veya medreselerin çevresinde bulunan, çevresi duvarla çevrilmiş küçük mezarlıklara verilen isimdir. Bu alanlara, çoğunlukla o yapıya hizmet etmiş önemli kişiler, âlimler, şeyhler, hayır sahipleri veya vakıf kurucuları defnedilirdi.

Süleymaniye Camii sadece bir ulu mabet değil, aynı zamanda Osmanlı'nın zarafetini, sanatını ve devlet kudretini yansıtan bir külliyedir. Caminin çevresini kuşatan hazire ise bu ihtişamın ebedileştiği mekânlardan biridir. Bu yazımızda, hazirede yer alan türbelerden mezar taşlarına kadar her ayrıntıda gizlenen "İstanbul'un sırlarını" gün yüzüne çıkarıyoruz. Osmanlı Devleti'ne 46 yıl boyunca padişahlık yaparak en uzun süre tahtta kalan hükümdar olan Kanuni Sultan Süleyman'ın türbesi, Süleymaniye Camii haziresinde yer alır. Sekizgen plan üzerine inşa edilen ve kubbeyle örtülü olan bu yapının mimarisi, dönemin ihtişamını yansıtan detaylarla doludur.

İÇERİDE KİMLER YATIYOR

Tek kubbe altında sekiz sanduka bulunmaktadır: Rabia Sultan, Sultan II. Ahmet, Sultan II. Süleyman, Kanuni Sultan Süleyman Han, Mihrimah Sultan (Kanuni'nin kızı), Saliha Dilaşub Sultan, Asiye Sultan, Mihrimah Sultan, babasının sağ yanında medfundur. Bu yerleşim dahi ailevi bağların ve saray içindeki önem sıralamasının bir yansıması gibidir. Kubbe, malakari tekniğiyle (alçı kabartma) süslenmiştir. Aynalar ve doğal taşlarla zenginleştirilen bezemeler kubbeye göz kamaştırıcı bir görkem katar. Türbenin bir diğer dikkat çeken özelliği ise çift cidarlı kubbe yapısıdır. Çinilerle süslü iç duvarlar, kasnak kotuna kadar mavi ve turkuaz tonlarının ahengini yansıtır.

SADE VE ZARAFETİN SİMGESİ

Kanuni'nin eşi, Ukrayna asıllı ve Osmanlı tarihine "Hürrem Sultan" olarak geçmiş olan Roksalana'ya ait türbe, sadeliği ve zarafetiyle dikkat çeker. Dışarıdan sekizgen görünmesine rağmen içeriden onaltıgen planlıdır.Hürrem Sultan, Şehzade Mehmed (II. Selim'in oğlu), Bir Hanım Sultan (isim bilinmemektedir), Süsleme Sanatı, Çini süslemeleri özellikle çiçek motifleriyle ön plana çıkar. Kubbe kısmında ise neredeyse hiç kalem işi bulunmamaktadır, bu da türbeye mistik bir sadelik kazandırır.

MEZAR TAŞLARINDA GİZLENEN DUYGULAR

Süleymaniye haziresinde yalnızca padişahlar değil, devrin önemli simaları ve sıradan vatandaşlar da ebedî istirahatgâhlarını bulmuştur. Hazirede 518 mezar taşı bulunur. Bunlardan biri ise sembolik diliyle dikkat çeker: "Bir gonca gül idim, kırıldı dalım" Kıble duvarına yakın bir mezar taşında bir genç kızın kabrine ait lahitte, duvak kabartması, fiyonk, kurdele ve çiçek motifleri yer alır. Ayak ucundaki kırık gonca gül ise ömrü henüz on yedi yaşında solmuş bu genç hanımı temsil eder. Taşı yontan Rum sanatkâr P.C. Pascalidi'dir. Bu taş, dönemin mezar taşı sanatında figüratif anlatımın ne kadar derinlikli olduğunun bir delilidir.

HAZİREDE YATAN DİĞER ÖNEMLİ İSİMLER