Geçen perşembe yazımda, Portekiz'de "Yeter" (Chega) aldı faşist partiyi tartışmayı 10 Şubat seçimleri ertesine bırakmıştım. "Yeter"in bu seçimlerdeki performansı Avrupa'da faşizmin gençler arasında moda olmaya başladığını düşündürüyor.

'Yeter' siyasetin merkezinde

Portekiz'de 10 Şubat genel seçimlerinin gerçek kazananı, 18-34 arasındaki seçmenden en çok oyu alan, "Yeter" partisidir demek yanlış olmaz.

"Yeter" 2018'de kuruldu, 2019 seçimlerinde yüzde 1.6 oy alarak 230 üyeli meclise bir temsilci soktu. "Yeter" oy oranını 2022'de yüzde 7'ye, 2024'te de yüzde 18.6'ya meclisteki iskemle sayısını 12'den 48'e yükseltti. Buna karşılık hükümetteki Sosyalist Parti'nin (SP) oyları yüzde 41'den yüzde 28.66'ya iskemle sayısı 120'den 77'ye geriledi. Sosyal Demokratlar (SDP) (merkez sağ), 2022-2024 seçimlerinde oy oranlarını, iskemle sayılarını yüzde 27.66'dan yüzde 29.49'a ve 72'den 79'a çıkartarak birinci parti oldular. Sol blok ve Komünist Partisi, Yeşiller gerilemeye devam ettiler. SB'nin meclisteki iskemle sayısı 2019'da 19'dan, 2022'de 5'e ve 2024'te de 4'e geriledi. Komünist-Yeşiller toplam oy oranı 2022'de yüzde 4.39'dan, 2024'te yüzde 3.3'e ve 6 iskemleden 4 iskemleye düştü.

Şimdi ne SP ne SDP tek başlarına hükümet kurabiliyor. Portekiz'de siyasetin merkezine, beş yılda oy oranını yüzde 1'den yüzde 18'e ve iskemle sayısını 1'den 48'e çıkarmayı başaran "Yeter" yerleşti diyebiliriz.

Faşizm gençleri kendine çekiyor

"Yeter", bu konuma, Trump, Bolsonaro, Wilder gibi toplumu ırkçılık, yabancıMüslüman göçmen düşmanlığı üzerinden kutuplaştırarak sosyal medya üzerinden yalan haber, dedikodu, paranoya ve komplo teorileri yayarak geldi. "Yeter"in de parçası olduğu "süreç olarak faşizm" örgütlenirken ve seçim kampanyalarında özellikle 18- 34 yaş arasındaki genç seçmenin, yaşam tarzına, arzularına hayal ve düş kırıklıklarına, kimlik arayışına tercüman olarak uyum sağlayarak gelişiyor. Ancak "Yeter" yalnızca kültür savaşlarına değil aynı zamanda gençlerin istihdam, konut sorunu gibi alanlardaki kaygılarına da dikkat ediyor. Washington Post'un tüm Avrupa'yı kapsayan bir araştırmasında yazar "Yeter" için, "aşırı sağcı olmayı (siz faşist olarak okuyabilirsiniz) gençler için yeniden 'cool' yapmayı başaran partilerden biri" diyordu.

Washington Post bir "genç depremi Avrupa'yı sarsıyor" derken Hollanda, Danimarka, Avusturya, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya örneklerinde "aşırı sağ" (faşist-EY) partilerin gençleri gittikçe artan oranda kendilerine çekme sürecine işaret ediyor gençlerin geleneksel sağ ve sol partileri sıkıcı, cansız yapılar olarak gördüğüne dikkat çekiyordu. Bu noktada insan ister istemez Wilhelm Reich'in Faşizmin kitle ruhu anlayışı başlıklı yapıtını anımsıyor: