Esad rejimi sürdürülebilirliğini çoktan kaybetmişti ama bu kadar hızlı bir çöküşü kimse beklemiyordu. Bu hızlı çöküşün nedenlerini anlamaya çalışırken öncelikle iç dinamiklerden başlamak gerekir. Bu bağlamda hemen dört etken dikkat çekiyor: Ordunun içinin boşalması, ekonomik kriz, rejimin mafyalaşması ve toplumun dokusunda başlayan çözülme.

Suriye ordusu, rejimin en güçlü dayanağı olarak görülüyormuş. Ancak 2011'de başlayan iç savaşla birlikte ordunun iç yapısında, hiyerarşisindeki sadakat ve hareket kapasitesi ciddi şekilde azalmış. Birçok birim, merkezi emir komuta zincirinden koparak bölgesel milis gruplarına dönüşmüş. 2024 yılındaki isyan sırasında, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) gibi muhalif gruplar modern teknolojiyi ve etkili stratejileri devreye sokarken rejim ordusunun dağınıklığını, disiplinsiz yapısını aşamamış. Rusya'nın orduyu yeniden yapılandırma çabaları da sonuçsuz kalmış. Yıllarca süren Rus askeri yatırımları, sadece küçük elit birimlerin işlevselliğini artırmış. Bu süreçte, rejimin ordusu hem donanım hem de motivasyon açısından muhaliflerle baş edemez bir konuma gelmiş. Rejime sadık milislerin etkinliği ise sınırlı ve koordinasyonu yetersizmiş.

Suriye ekonomisi, 2011'de başlayan savaşın etkisiyle sürekli bir krize girmiş. 2020'ye gelindiğinde, Suriye poundu dolarAvro karşısında adeta çökmüş, enflasyonun basıncı altında halk, temel ihtiyaçlarını bile karşılayamaz hale gelmiş. Rejimin seçkinleri savaş ekonomisi ve organize suç faaliyetleri üzerinden zenginleşirken halkın yaşadığı ekonomik sıkıntılar, yoksulluk daha da derinleşmiş.

Amfetamin türevi bir uyuşturucu olan captagon üretimi, rejimin en büyük gelir kaynaklarından biri haline gelmiş. Ancak bu gelirlerin hiçbir şekilde halkın refahına yönlendirilmemesi kitlesel bir hoşnutsuzluk dalgasını yükseltiyormuş. Halk, temel gıda ve enerji kaynaklarına erişim konusunda sürekli sıkıntı yaşarken rejimin üst düzey yöneticilerinin lüks yaşam tarzı, rejime olan öfkeyi her gün biraz daha artırıyormuş.

Esad rejimi yönetim yapısıyla da çözülüyormuş. Devlet iç tutarlılığını, merkezi etkinliğini hızla kaybeder, keyfi yönetim, yolsuzluk her alanı etkilerken, ülkenin siyasi örgütlenmesi organize suç çeteleri ve yerel savaş ağalarının hâkim olduğu bir yapıya dönüşmüş. Esad'ın kardeşi Mahir Esad tarafından yönetilen 4. tümen, captagon üretiminden sorumlu kilit bir yapı haline gelmiş. Bu durum, sadece ekonomik çöküşü derinleştirmekle kalmamış, aynı zamanda rejim içindeki güç dengelerini bozmuş, iç çatışmaları, rekabeti özellikle daralan kaynaklar, artan güvensizlik, korku ortamında iyice sertleştirmiş.

Rejimin bu mafyavari yapısı, halkın devlete olan güvenini tamamen yok etmiş. Yolsuzluk, kamu hizmetlerinin çöküşü ve güvenlik güçlerinin halka yönelik keyfi şiddeti, Suriye toplumunun bir arada kalmasını sağlayan bağları koparmış.