'BOP' ama bu kez farklı

Çin ile Büyük Ortadoğu Projesi'nin coğrafyasındaki ülkeler arasındaki ilişkilerde bir "yeni paradigma" gelişiyor. 'YENİ PARADİGMA'Başkan Ji döneminde Çin liderliği, artık ülkesini bir dünya lideri adayı, ABD merkezli küreselleşmenin yerini alacak yeni ve farklı bir küreselleşme sürecinin mimarı olarak görüyor. Bu değişim, yalnızca Çin'in ekonomik, teknolojik gelişme hızından değil, aynı zamanda "Doğu yükselirken Batı geriliyor", "ABD bir stratejik geri çekilme sürecine girdi" gibi tarihsel açıdan önemli saptamalardan kaynaklanıyor.Bu dış politika değişimi Çin'in "BOP" coğrafyası politikalarına da yansıdı. "BOP" coğrafyası, bu kez, Çin'in hegemonya süreci içinde, üç açıdan önemli görünüyor. 1) Çin, enerji kaynakları tedarikinin çok büyük kısmını bu bölgeden karşılıyor. 2) Bu bölge, Çin açısından önemli bir ihracat ve yatırım pazarı. 3) Çin'in kendi küreselleşme (hegemonya inşa) projesinin lokomotifi "Kuşak-Yol İnisiyatifi" içinde bu bölge Akdeniz'e ve Batı'ya açılan önemli bir kapı oluşturuyor.Ortadoğu'ya, giderek daha fazla ilgi duyan Pekin yönetimi, Çin'in bölgede "yeni tür bir süper güç" olarak algılanmasını istiyor. Çin kamu diplomasisi de "bölgede Batı müdahalelerinin büyük istikrarsızlıklara, insani felaketlere yol açtığını" anımsatarak bir "yeni paradigma" öneriyor. Bu paradigma, "Batı'nın hiçbir şekilde bölgeye uymayan 'demokratik barış' yaklaşımına" alternatif olarak "ekonomik kalkınmacı barış" savına dayanıyor. Çin yönetimi, ülkesini bu "ekonomik kalkınmacı barışın" ekonomik ayağını kuracak bir güç olarak sunuyor. Kimi yorumcular, "barış ve güvenlik ayağını", Çin'in, şimdilik yakın müttefiki Rusya'ya bıraktığını düşünüyorlar.Çin'in önerdiği bu "yeni paradigma", yalnızca bölgenin egemen sınıfları arasında değil, ABD politikalarından, özellikle BOP sürecinde büyük zarar gören bölge halkı arasında da olumlu karşılanıyor. ÇKP yönetimine yakın kimi Çinli analistlere göre "Ortadoğu ülkeleri artık ABD yörüngesinden çıkıyor". VE PRATİĞİBu "yeni paradigma" altında Çin'in etkisi giderek artıyor. Geçen yıl İran, uygun fiyatla petrol tedariki karşılığında Çin ile 25 yıl süreli 400 milyar dolarlık bir yatırım anlaşması imzaladı. Bölge dengelerine çok dikkat eden Çin, Irak ile de ilişkilerini geliştiriyor. Çin 2021'de Irak'la 10.5 milyarlık yatırım anlaşması yaptı. Çin, Kerbela yakınında bir "ağır petrol" işleme fabrikası kuruyor. Mansuriye gaz havzasının geliştirme ihalesini de Çin almış. Çin, Irak'ın 7 bin okul açığını karşılamaya, hemen ilk anda bin okul, Sadr kentinde de 90 bin konut yapmaya hazırlanıyor. Bir Jarusalem Post yorumuna göre, "Irak, Kuşak-Yol İnisiyatifi'nin Ortadoğu'daki en önemli ayağı oluyor". Geçen ay Çin, Körfez İşbirliği Konseyi'nin genel sekreterini