"Zorluk yeni fikirlerde değil, çoğumuz gibi yetiştirilenler için zihnimizin her köşesine yayılan eski fikirlerden kaçabilmekte yatıyor." · John Maynard Keynes

Hollanda'da geçtiğimiz hafta yapılan parlamento seçimlerinde sol liberal görüşe sahip Demokrat 66 (D66) isimli siyasi parti önemli bir zafer elde etti. Aşırı sağcı Geert Wilders'ın liderlik ettiği Özgürlük Partisi (PVV) hayalkırıklığı yaşadı. 2023'deki seçimlerden sonra sağ ve merkez sağ partilerin kurduğu koalisyon ülkeyi yönetiyordu ancak özellikle göçmenler hakkındaki anlaşmazlıklar ülkeyi bir erken seçime gitmek zorunda bırakmıştı. Göçmen karşıtlığı ile tanınan aşırı sağcı Wilders'ın yerine yeni hükümeti kuracak kişi çok büyük ihtimalle D66'nın genç lideri Rob Jetten olacak. Bu gelişme dünya medyasında liberal solun aşırı sağa karşı zaferi olarak yorumlandı. Ülkemizde garipsenebilecek liberal sol kavramını gelin biraz irdeleyelim.

Türkiye'de liberalizm denince akla ilk gelenlerin arasında sol siyaset değil de serbest piyasa ekononomisini savunan, zengin ve kapitalist zumrelerdir. Parti adında 'liberal' sözcüğü geçen Liberal Demokrat Parti (LDP)'nin klasik liberalizmi benimsemesi bu algının oluşmasında pay sahibi olmuştur. Aslında 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren klasik anlayışı yeniden yorumlayan liberaller siyasi yelpazenin soluna doğru kaymışlardır. Sol ya da sosyal liberaller bireyin özgür olabilmesi için her şeyden önce yemek yiyebilmesi, başını sokacak bir evi olması, yani ekonomik özgürlüğü olması gerektiğini ifade ederler. Devletçilikten hiç haz etmeyen ideoloji, artık devletin gerektiğinde müdahil olmasını ister hale gelmiştir. Değişime açıktır ve bu sebeple ilericidir.

Trump KasırgasıSol Dalga Yarattı

İlginçtir ABD'de sol olarak kabul edilen Demokrat Partililere de liberaller denmektedir. Hatta son yıllarda Demokratların içinde kendilerini demokratik sosyalist olarak tanımlayan bir grup oluşmuştur. Başkan aday adaylarından Bernie Sanders, Senatör Elizabeth Warren, milletvekili Alexandria Ocasio-Cortez ve son olarak New York belediye başkanı adayı Zohran Mamdani bu yeni akımı temsil ediyorlar. Amerika'ya sosyalist gelseler de aslında bu figürlere sol liberaller dersek daha doğru olur. Mamdani 4 Kasım'da yapılacak seçimlerin en kuvvetli adayı olarak görülüyor. Trump'ın faşizme varan aşırı sağcı politikalarına karşı ilerici sol liberalizm yeniden canlanıyor.

1919'dan Sonra Bir İlk: Andrew

Liberal düşüncenin temellerinin atıldığı İngiltere'ye gidelim. Misal İngiltere'de Liberal Demokrat Parti sosyal konularda İşçi Partisi'nden bile bazen daha soldadır. Evet bu sefer biraz zorlama bir konuya bağlama oldu ama olsun. Bu gelişmeye değinmeden olmaz. Kral Charles'ın kardeşi Andrew'un prenslik dahil tüm ünvanlarını elinden alması büyük gündem yarattı. Andrew cinsel istismar suçlamalarıyla Epstein ile ilişkilendiriliyordu. Şu ana kadar iddiaları yalanlasa da kamuoyunu ikna edemeyen eski prensin Epstein ile yeni konuşmaları ortaya çıkmıştı. Anlaşılan Charles daha fazla kamuoyu baskısına dayanamadı ve ailenin genelinin iyiliği için kardeşini feda etmeyi doğru buldu. Bu modern çağda görülmemiş bir karar, en son 1919'da Prens Ernest Augustus'un ünvanları Birinci Dünya Savaşı'nda Almanya'yı desteklediği için elinden alınmış.