Merkez Bankası kasım ayına ilişkin enflasyon beklentilerini açıkladı. Piyasa katılımcılarının 12 ay sonraki enflasyona ilişkin beklentileri 0.23 puan artmış. Yüzde 23.49'a çıkmış. Reel sektörün beklentilerinde 0.60 puanlık kısmi bir azalma var. Kasım ayında 12 ay sonrası için yıllık enflasyon beklentileri yüzde 35.70. Hanehalkının beklentisi ise 2.15 puan azalarak yüzde 52.24'e gerilemiş. Bir yıl önceki beklenti raporunun verilerine baktığımızda durum nasıldı
Piyasa katılımcıları Kasım 2024'te yüzde 27.20, reel sektör 47.80, hanehalkı ise 64.05 oranında enflasyon beklentisindeydi. O döneme göre, reel sektör ve vatandaşın enflasyon beklentisi düşse de hâlâ çok yüksek seviyede.
Neden mi
Düşünün, bütün tahminler ekonomi yönetiminin hazırladığı 2026 enflasyon hedefiyle çelişiyor. Çünkü, 2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program'da enflasyon hedefi yüzde 16 olarak belirlendi. Demek ki, vatandaş da reel sektör de henüz enflasyonun düşüşü konusunda ekonomi yönetimine tam olarak inanmıyor. Piyasada güven olmadığında da beklentilerin düşmesi zor oluyor. Geleceğe dair enflasyon beklentileri yüksek kaldıkça fiyatlama davranışları değişmiyor. O nedenle şirketler, ürün ve hizmet fiyatlarını sürekli artırmaya devam ediyor.
Peki arada neden bu kadar fark var
Piyasa katılımcılarının gelecek 12 ayın sonunda yüzde 23.49 seviyesindeki enflasyon beklentisi hızlı bir gerileme beklemediklerini gösteriyor. Reel sektörün beklentisinin daha yüksek olması da maliyet baskısının devam edeceğine dair öngörüleri, talep ve dövizin seviyesinin durumuna ilişkin beklentileri olabilir. Sanırım, vatandaşın gelecek 12 aydaki enflasyon beklentisinin ekonomi yönetiminin yıl sonu beklentilerinin üç kat yüksek olması da sahada fiyatların halen çok yüksek olmasından kaynaklanıyor.
Ülkenin iki yıldır olağanüstü yüksek faiz maliyetine katlanmasına rağmen enflasyonun belinin tam olarak istenilen ölçüde kırılamaması para politikasının tek başına yeterli olmadığının kanıtı...
Uzun lafın kısası şunu diyorum...
Talebi baskılayıp, faizi uzun süre yüksek tutarak enflasyonu düşürme stratejisiyle ancak bir yere varabiliyorsunuz. Markette etiketler hâla haftalık değişiyor. Lokantada yiyecekler pahalanıyor. Pazarda dahi fiyatlar durmuyor.
Halbuki bu stratejinin enflasyonu kısa vadede düşürmesi beklenirdi, öyle değil mi
Üstelik, bu strateji küçük ve orta ölçekli işletmelerin çoğunu, yüksek faiz ortamında finansmana erişim güçlükleriyle baş başa bıraktı. Bu da üretimi düşürüp arz azlığından dolayı ürünün fiyatını artıran etkenlerden biri oldu. Yüksek faiz girdi maliyetlerini düşürmedi. Bu da çiftçiyi üretimden caydırdı. Gıda fiyatlarını artıran hava durumunun etkilerini bertaraf edecek politikalar da üretilmedi.