ABD ve Avrupa, Alaska ile Washington'daki zirveden sonra savaşı bitirmek için Ukrayna'ya verilecek 'garantiler' üzerine çalışıyor. İngiltere ve Fransa'nın başını çektiği Gönüllüler Koalisyonu'nun 'ne vereceği' ortaya çıkmadan da Rusya ve Ukrayna arasında liderler zirvesi yapılması mümkün değil.

Dahası, o garantilere dair önemli bir soru da şu: Hangi cephe hattına göre hazırlanacak Rusya'nın elinde tuttuğu 5 bölgeden çekilmesi mi, çekilmemesi hesabına göre mi Yoksa Financial Times'ın Alaska Zirvesi sonrasıyayınladığı haberdeki gibi Kırım, Donetsk ve Luhansk'ın tamamı haricinde Zaporijya, Herson bölgesinde mevcut hattın dondurulması planına göre mi

İstanbul'un çerçevesi

Tüm bu belirsizlikler içinde, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un ''2022'de İstanbul'da varılan çerçevenin en iyi seçenek olduğunu'' söylemesi 'öylesine' bir çıkış değil. Tarafların birbirine yaklaştığı o taslak metnin üzerinden üç yıl geçti, sahadaki tablo o gün ile kıyaslanamayacak ölçüde değişti ama Rusya'nın 'garantilerden' kastı o 'kâğıtlarda'.

Müzakereler sonucu 15 Nisan 2022 tarihli belgede- tam mutabakat sağlanmasa ve imza atmasa da- 'Ukrayna için Kalıcı Tarafsızlık ve Güvenlik Garantileri Anlaşması' oluşmuştu. Taslakta 18 madde ve biri harita olmak üzere 6 "ek" vardı.

Ukrayna'ya 'Rus garantisi'

Taslağa göre garantör ülkeler, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5daimiüyesiydi (Birleşik Krallık, Çin, Rusya Federasyonu, ABD, Fransa). Rusya Belarus'u, Ukrayna da Türkiye'yi garantör ülkeler arasına dahil etmeyi önermişti. Ukrayna, Rusya'nın ve Çin'in garantör olmasına itiraz etmişti. Rusya ise meseleyi veto hakkını da elinde tuttuğu BMGK zemininde tutmakta hâlâ ısrarcı.

Taslakta, Ukrayna'nın 'kalıcı tarafsız bir ülke' statüsünde olacağı, herhangi bir askeri ittifaka katılmayacağı belirtilmişti. NATO üyeliğinin önü bu maddeyle kesilmişti. Rusya'nın burada esnediği tek konu Ukrayna'nın Avrupa Birliği üyeliğiydi.

Yabancı asker maddesi

O taslakta Rusya, Ukrayna'da 'yabancı asker ve silah bulundurulmamasının' çerçevesini şöyle çizmişti: Ukrayna, hava, deniz ve nehir limanları dahil, topraklarını yabancı bir devlete, askeri ittifaka açamaz, yabancı askeri üs ve altyapı kurulmasına izin veremez, füzeler dahil geçici de olsa silah konuşlandıramaz.

Ukrayna'nın 'kendi savunması için sahip olacağı maksimum askeri güç' de yine Rusya'nın talebi ile Ek'te belirlenmişti. (Maksimum personel sayısı 100 bin, uçak 102, helikopter 35'ti.) Ukrayna buna 'İsveç gibi tarafsız statüdeki ülkelerle kıyaslandığında kabul edilemez' diyerek itiraz etmişti.