Merkez Bankası'nın TL'yi cazip kılmak için devreye aldığı önlemlerin ardından 32 gün vadeli mevduatta yüzde 52-53 faizler konuşulmaya başladı. 'Hoş geldin' adı altında sunulan bu oranları alabilmek için yatırılan paranın belli bir tutarının vadesiz hesapta bekletilmesi ise faiz sihirbazlığını gözler önüne seriyor. Yaptığımız hesaplamalara göre yüzde 52'lik faizle aslında yüzde 44'lük getiri elde ediliyor. Nasıl mı İşte ayrıntıları...

Merkez Bankası, enflasyondaki gerilemeyle birlikte aralık itibarıyla 3 faiz indirimiyle politika faizini yüzde 50'den yüzde 42.5'e çekince mevduat faizlerinin 32 gün vadeli getirileri yüzde 39-40 seviyelerine kadar düşmüştü. Ancak 20 Mart'taki ara faiz kararıyla faiz koridorunun üst bandı (gecelik borç verme faizi) yüzde 44'ten yüzde 46'ya çıkınca getiri ibresi yukarı dönmüştü. 17 Nisan'da ise politika faizi yüzde 42.5'ten yüzde 46'ya; gecelik borç verme faizi de yüzde 46'dan yüzde 49'a yükseltilmişti. Merkezin piyasayı fonladığı faizin ortalaması da yüzde 49'lara ulaştı.

SABİT GETİRİYE GEÇİŞ HIZLANDI

Faiz artırım adımlarıyla 32 gün vadeli mevduat getirileri hızla artmaya başladı. Faiz artırımıyla da yetinmeyen Merkez, hem TL'yi hem de bankaları desteklemek için bankaların elindeki mevduat için ayırmak zorunda oldukları paraya (zorunlu karşılık) ödenecek faizi 3 puan artırarak yüzde 49'a yükseltti. Banka mayıs başında da TL'ye geçişi destekleyecek yeni makro ihtiyati tedbirleri devreye soktu. Tüm bu önlemlerle birlikte tasarruf sahiplerine sunulan faizler yüzde 52-53 bandına kadar çıktı. Vadeli mevduata ve para piyasası TL fonlara geçiş hızlandı.

İŞTE TARİHSEL DEĞİŞİM TUTARI

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre; bireylerin vadeli mevduat hesaplarındaki para 14 Mart haftasında 6 trilyon 389 milyar liraydı. Bu tutar 4 Nisan haftasında 6 trilyon 529 milyar liraya, 2 Mayıs haftasında ise 6 trilyon 624 milyar liraya yükseldi. Özetle faizlerdeki yukarı seyirle birlikte TL mevduatlardaki hacim yükseldi. TEFAS verilerine göre para piyasasındaki birikimler de 17 Nisan'dan sonra 108 milyar lira arttı. Yine aynı dönemde serbest TL fonlara 75-80 milyar liralık giriş oldu. Tüm bunlar yüksek getirinin sonucu. Ancak 'hoş geldin' adı altında sunulan yüzde 52-53 faizdeki detaylar ise düşündürücü.

SİHİRBAZLIK KAFA KARIŞTIRIYOR!

'Düşündürücü' diyorum çünkü, bir taraftan yüksek faiz cazibesiyle 'gel gel' yapılırken, diğer taraftan 'vadesiz hesapta para tutma zorunluluğu' tam bir illüzyon yaratıyor. Bu sihirbazlık aslında getirilerin sunulan faizin 7-8 puan altında gerçekleştiğini gözler önüne seriyor. Örneğin; X bir banka 32 gün vade için yüzde 52 faiz veriyor. Ancak bu faizi alabilmek için vadeli mevduata yatırdığınız para tutarına göre belli oranda vadesiz hesapta para tutmak zorunda kalıyorsunuz. 50 bin lira için minimum 7 bin 500 lira, 100 bin lira için 15 bin lira, 200 bin lira için 30 bin lira gibi. Tabi durum faiz cambazlığını ortaya koyuyor.

ARADAKİ FARK NE KADAR OLUYOR

Yüksek faizle müşteri çekmek isteyen bankaların genelde uyguladığı formül 'vadesiz hesapta para tutma' şartı. Genelde yatırılan paranın yüzde 10-15'ini vadesiz hesapta tutulması isteniyor. Bu tutara faiz işletilmiyor. Hatta 'fon alma şartı' bulunan bankalar da var. Bugün 100 bin lira yatırıp yüzde 52'lik yüksek faizi almak isteyen bir kişinin 15 bin lirayı vadesiz hesapta emanet bırakması gerekiyor. Bu tutar azalırsa vadeli hesaptan aktarım yapılıyor. Eğer 100 bin lira için hesap açılacaksa aslında siz o bankaya 85 bin lira yatırmış olacaksınız. 85 bin lira, yüzde 52 faizle 32 günde yüzde 15 stopaj çıkarılmış haliyle net 3 bin 293 lira net getiri sağlıyor.