'Para gençken lazım. Yaşlanınca değil...' Bu sözü çok duyarız. Oysa sağlık ve biraz olsun konforlu yaşam için paraya en çok yaşlılıkta ihtiyaç duyuluyor. Bedensel gücü, kuvveti kalmayan parası varsa ihtiyaçlarını giderebilir. Bu nedenle yaşlılık için erken başlanan mali planlama, sadece geleceği güvence altına almakla kalmaz aynı zamanda yaşam kalitesini de artırır.

65 YAŞ ÜSTÜ NÜFUS ARTIYOR

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre; 0-14 yaş arası nüfus son 10 yılda yüzde 5 azalırken, 15-64 yaş arası nüfus yüzde 11 arttı. 65 yaş üstü nüfusta artış yüzde 47'yi buldu. Gelinen noktada 65 yaş üstü vatandaşların toplamı 9 milyon 112 bin 298 oldu. 10 yıl önce yani 2014 tarihinde bu sayı 6 milyon 192 bin 962'ydi. Son verilere göre 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfustaki payı yüzde 10.6'ya çıktı. Bir önceki yıl yüzde 10.2'ydi. Bir başka deyişle şu anda her 100 kişiden 10'u 65 yaşın üstünde. 26.6 haneden 6.7 milyonunda yaşlı nüfus (65 yaş üzeri) bulunuyor.

HASTALIK, BAKICI, TEMİZLİK...

Özetle nüfus yaşlanıyor. Yaş ilerledikçe ihtiyaçlar azalıyor gibi görünse de hastalık, yalnızlık ve kimsesizlik gibi durumlar paranın önemini ortaya çıkarıyor. Elbette gençlik dönemlerinde paraya daha çok ihtiyaç oluyor. 'Şimdi yaşamayacağım da ne zaman yaşayacağım' anlayışı öne çıkıyor. Fakat emekli maaşlarının çalışırken alınan ücretin altında olması, çalışacak gücün kalmaması, yan gelirin bulunmaması zaman ilerledikçe yaşlıların elini kolunu bağlıyor. En basitinden bir hastalık anında oluşabilecek masrafların karşılanamaması hayat kalitesinin düşmesi anlamına geliyor. Bakıcı, ev temizliği... Her şey maliyet!

TAMAMLAYICI SİSTEM ÖNEMLİ

Yaşlılıkta kimseye muhtaç olmadan geçinmenin yolu ise gençken tasarruf yapmaktan geçiyor. Devlet dahi yaşlılıkta yan gelir oluşması içi düğmeye bastı. Geçtiğimiz hafta açıklanan Orta Vadeli Program'ın (OVP) satır aralarındaki 'tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES)' bu anlamda kritik öneme sahip. Bu sistemle çalışanların maaşından belli oranda kesinti yapılacak, işveren de çalışan adına sisteme para yatıracak. Devlet ise maaştan kesilen tutarın yüzde 30'u kadar katkı yapacak. Bu kesintiler fonlarda değerlenecek ve bereketlenecek. Emeklilikte yani 58-60 yaşından sonra ek gelir yaratacak.

Gençken kendin yapabildiğin şeyleri yaşlanınca paranla yaptırmak zorunda kalabilirsin.

SAĞLIK SİGORTASI

Yaşlılıkta en büyük giderler arasında sağlık harcamaları yer alıyor. Hesaplı özel sağlık sigortası için devamlılık şart. Ömür boyu yenileme garantisine hak kazanmak için; sağlık sigortanızı en az 3-4 yıl üst üste yenilemeniz gerekir. Sigorta şirketlerinin sağlık sigortası için üst yaş sınırı 65-70'e kadar çıkabiliyor. Özel sağlık sigortası için bütçesi yetmeyenler tamamlayıcı sağlık sigortası alternatifini de değerlendirebilir. Bu sigortalarla özel hastanelerden rahatlıkla hizmet alınabilir.

EN PRATİK OLANI BES

YATIRIMI SİZ BELİRLİYORSUNUZ

Sadece bugünü yaşamanın kimseye faydası yok. Yaşlılıkta ihtiyaç duyulabilecek paraya erişmek için şimdiden planlama yapmak şart. Bunun için çok farklı yöntemler var. Bireysel emeklilik sistemi (BES) bunun en önemli araçlarından biri. 'Akar varken' yani şu anda bir geliriniz varken birikim yapmak, ilerleyen yaşlarda sizin acil durum fonunuzu oluşturacaktır. BES'te her ay biriktireceğiniz tutarı siz belirliyorsunuz. Bu katkı paylarının hangi enstrümanda değerlendirileceğine siz karar veriyorsunuz. Devlet yatırdığınız tutarın yüzde 30'u kadar destek oluyor.

40'LI YAŞLARDAN SONRA İDEAL

Bu desteğin üst limiti yıllık brüt asgari ücretin yüzde 30'u (2025 için 93 bin 619 lira) ile sınırlı. Sistemde 10 yıl birikim yapıp, 56 yaşını tamamlayan parasının tamamını çekebildiği gibi her ay parça parça ödenmesini de isteyebilir. Böylece içeride kalan tutar değerlenmeye de devam eder. Çoğu kişi BES hesabının gençlikte açılması gerektiğini düşünüyor. Oysa 40'lı yaşlarda BES yaptıranlar 56 yaş şartını daha çabuk sağlar. Yani BES için 20'li yaşlarda olmanıza gerek yok. 40-50 yaş arası en doğru hamlelerden biri BES olabilir.

PORTFÖYÜNÜZÜ ÇEŞİTLENDİRİN

Ne zaman yatırım yaparsanız yapın ama hiçbir zaman tüm yumurtaları aynı sepete koymayın. Yani yatırımlarınızı çeşitlendirin: Hisse, tahvil, Eurobond, hisse fonları, altın, gümüş, yabancı hisse senetleri gibi... Tasarruf bir disiplin işidir. Süre çok uzun gibi görünse de kararlılıkla ve sabırla devam edilmeli.