Merhabalar sevgili okurlar.

Bugünkü yazıma bir okuyucu mektubunu paylaşarak başlamak istiyorum.

"25.08.2025 tarihinde, Ulusal Hava Yollarımız' dan birine ait 15.09.2025 tarihli …… sefer sayılı, Saat: …. İzmir Adnan Menderes Havalimanı kalkışlı, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı varışlı uçuşuna bilet aldım. 8 Eylül tarihinde söz konusu hava yolunun çağrı merkezini arayarak engelli olduğumu, kendi akülü sandalyemle seyahat edeceğimi, hiç yürüyemediğimi/basamadığımı, koltuğa kadar asistans hizmeti talebim olduğunu belirttim. Talebim alındı, biletimi satın alırken seçmiş olduğum koltuk numarası konfirme edildi. Tarafıma herhangi bir rapor isteği iletilmedi, engelli yolcular ile ilgili herhangi bir bilgilendirme ya da uyarı yapılmadı.

15 Eylül tarihinde tarafıma gelen bilgilendirme mesajlarında "…… Hava Yolları, operasyonel gereklilik halinde, Check-in sırasında seçmiş olduğunuz koltuk numarasını değiştirme hakkına sahiptir" ibaresi bulunduğundan, Check-in sırasında koltuk numaramı kontrol ettim. Biletimi satın alırken seçmiş olduğum 2F numaralı koltuğun biniş kartımda aynı şekilde yer aldığını gördüm. Görevliler beni uçağa bindirmek üzere bekleme salonundan almaya geldiklerinde biniş kartımda belirtilen koltuğun 5F olarak değiştirildiği söylendi. Fiziksel durumum nedeniyle ilk sıradan geri sıralara ve özellikle cam kenarına geçmemin mümkün olmayacağını, böyle bir denemenin hem beni hem de bana yardımcı olmakla görevli personeli riske sokacağını belirttim. Koltuk değişimi konusunda ısrar edilince hazırda bir ambülans bekletilmesini rica ettikten sonra yardımcı personel tarafından uçağa götürüldüm. Uçağın kapısında tekerlekli sandalyemden kabin içi transfer sandalyesine refakatçim tarafından geçirildim. Bu sandalyede kendimi tutamamama ve görevli personelin beni idare edememesine rağmen refakatçimin uçağın içine benimle gelmesine izin verilmedi. Bu arada, onun koltuğu da 4D olarak değiştirilmişti.

Uçağın koridorunun darlığı nedeniyle, ne yazık ki kabin içi transfer sandalyesi ile ilk sıradan öteye geçmek mümkün olamadı. Kalçam ilk sıra ile yan seperatör arasına sıkıştı. Kabin görevlisi birçok telefon görüşmesinden sonra 2F'ye geçebileceğimi söyledi ama görevlilerin çabasına rağmen sıkıştığım yerden oraya bile geçemedik. Canımın acısından inlediğimi duyan refakatçim kendisini yanıma almayan kabin görevlisine rağmen imdadıma koştu. Beni görevlilerin de yardımıyla kucağında ilk sıraya oturtarak sıkıştığım yerden kurtardı. Ama kabin ekibi ısrarlıydı, cam kenarına geçmeliydim. Görevliler bu sefer de patates çuvalı iter gibi ite ite cam kenarına geçirdiler beni. Acıdan mı yoksa yorgunluktan mı bilmiyorum, istifra etmeye başladım. Refakatçim, "inelim, böyle uçulmaz" dedi. İneceğimizi söyledik; fakat önce resmi tutanak tutulmasını talep ettim. Bana, 'geri bildirimde bulunabileceğim, ancak tutanak tutulamayacağı' söylendi. Oysa uyarmama rağmen göz göre göre hırpalanmış ve eziyete uğramıştım. Bu durumun resmi makamlar tarafından belgelenmesini talep etmek, benim en doğal vatandaşlık haklarımdandı. Kabin ekibinin talebimi tam olarak anlamadığını hissedip daha anlaşılır bir şekilde tekrarladım: "Havalimanı polisinin mahkeme için tutanak tutmasını talep ediyorum!"

Sonuç: İlk sıranın koridor tarafı koltuğunda İstanbul'a vardım. Ama bir sürü morluk ve dayanılmaz ağrılarla…"

Okurumun mektubu burada sona eriyor. Şimdi gelelim söz konusu talihsiz yolcunun yaşadığı bu korkunç deneyimdeki hak ihlâllerine ve çözümlerine:

Aslında ülkemizde de iç ve dış hat hava taşımacılığında engelli ve hareket kabiliyeti kısıtlı yolcuların hakları ve sorumlulukları yasalar, yönetmelikler ve genelgeler ile koruma ve düzen altına alınmış bulunuyor.

1. Söz konusu yolcunun refakatçisinden ayrılmaması gerekirdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yayınlanan, 03.12.2011 tarihli 28131 sayılı Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik hareket kabiliyeti kısıtlı kişiler ve refakatçilerinin öncelikli taşınmasına hükmeder.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün 24.11.2015 tarihli Engelli veya Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Havayolu Yolcuları Talimatı (SHT-ENGELSİZ) uyarınca, engelli veya hareket kabiliyeti kısıtlılığı bulunan kişiler ve refakatçilerinin taşınmasına öncelik tanınır ve "talep edilmesi halinde, refakatçiye engelli veya hareket kısıtlılığı bulunan kişinin yanında bir koltuk verilir ve uçağa binmesinde/inmesinde gerekli kolaylık sağlanır."

Söz konusu havayolu şirketinin kendi kurallarına göre de, "Engelli yolculardan rapor istenmez, ancak kendi başlarına ihtiyaçlarını gideremeyecek ve gerektiğinde uçaktan tahliyesini yine kendi başına yapamayacak durumdaki engelli yolcuların refakatçisi olmadan seyahatlerine izin verilmez."

2. Engelli yolcunun koridorda sıkışıp kalmaması gerekirdi.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü' nün 24.11.2015 tarihli Engelli veya Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Havayolu Yolcuları Talimatı' nın (SHT-ENGELSİZ) 6. Maddesinin 1. bendi uyarınca; Havayolu Şirketi "a) Havacılık emniyetine yönelik uluslararası ve ulusal mevzuatta yer alan gereklilikleri yerine getirmek için, b) Uçağın veya kapılarının boyutları sebebiyle engelli veya hareket kabiliyeti kısıtlı kişinin uçağa binmesinin veya uçakta taşınmasının fiziksel bakımdan imkânsız olması halinde, reddedebilir." Aynı maddenin 2. bendinde öngörüldüğü üzere, söz konusu yolcuya güzergâh değişikliği hakkı sunulması ve uygun bir uçağa aktarılmasının önerilmesi sorunu çözebilirdi.