İlk bakışta roman adıymış gibi durmuyor ama öyle; Ukrayna Traktörlerinin Kısa Tarihi. Marina Lewycka 17 yıl önce yazdığı bu ilk romanında İngiltere'de yerleşik Ukrayna kökenli bir ailenin trajikomik hikayesini anlatıyor. Bugün işgalci Rus ordusunun, Ukrayna'nın traktörlerini çalıp Çeçenya'ya kaçırdığı haberleri olmasa adıyla pek dikkat çekmeyecek bir roman. Hele de yapay zeka yazılımıyla çalışan John Deere traktörlerinin merkezden deaktive edilerek işlevsiz savaş ganimetleri haline getirildiği ortaya çıkınca kitap iyice ilginç geldi, alıp okudum. Ukrayna Traktörlerinin Kısa Tarihi, ana ekseninde 84 yaşındaki Nikolai ile kızları Nadia ve Vera'nın hikayesini anlatıyor. Annelerinin ölümünden iki yıl sonra Babişko, 36'lık Ukraynalı dul Veronika'ya tutuluyor. Nadia'nın deyişiyle hayatlarının orta yerine kabarık tüylü pembe bir el bombası olarak düşüp bulanık suları karıştıran bir fettan Veronika. Babişko şövalye ruhlu, Veronika'yla evlenip onu küçük oğluyla birlikte Ukrayna'daki yokluklardan kurtaracak. Ancak İngiliz mevzuatı engel, zaten kızlar da evliliği engellemek için mücadele ediyor. Bütün bu kargaşa arasında Babişko, Sovyet kolhozlarından başlayarak tarım teknolojileri zemininde Ukrayna'nın acı ve keder yüklü tarihini anlatan bir yazıyı kaleme almaya başlıyor. Roman boyunca aile içindeki çatışmalara tanık olurken, bir yandan da Babişko'nun kaleminden Sovyetler Birliği'nden ABD'ye uzanan bir traktör destanını takip ediyoruz adım adım. 1917 Devrimi öncesi Ukrayna bir köylü-çiftçi ülkesi, ancak kolektif tarıma geçiş ve "demir at" lakaplı traktörlerin sahneye çıkışıyla geleneksel köy hayatından kopuyor. Köylünün ürettiği tereyağı ve tahıl Paris'te Berlin'de tüketilirken onlar açlığa sürükleniyor. Sonra Stalin'in savaş endüstrisi devreye giriyor. Çelyabinsk'teki traktör fabrikası efsanevi T34 tankların üretim tesisine dönüştürülüyor, kentin adı Tankograd olarak değişiyor. Bu sırada ABD'de Ford-Ferguson ortaklığıyla Fordson traktörü piyasaya çıkıyor. Sonra İngiliz Valentine tankları, traktör ustası Ukraynalı mühendislerin eliyle Kanada'da üretiliyor.