Madrid zirvesinde NATO'nun yeni stratejik konseptiyle Rusya düşman ilan edildi; düşmanla oyun olmaz ama Putin'le dalga da geçildi. Daha doğrusu Madrid'deki zirveden önce Almanya'da, Elmau'daki G7 zirvesinde buluşan zengin takımı sululuk yaptı. Belli ki yuvarlak masaya gömlekli vaziyette derbeder oturmayı planlamışlar. Oturup o fotoğrafı verdiler de. İngiltere Başbakanı Johnson, Putin'den daha güçlü olduklarını göstermek için ceketleri çıkarmakla yetinmeyip üst tarafı tamamen fora ederek göğüs şov yapmayı önerdi. Kanada Başbakanı Trudeau da "Çıplak göğüsle at binerken fotoğraf çektirelim" diye şakayı gediğine oturttu. Elmau Şatosu'nda gömlekli sıcak ve samimi G7 zirvesi Putin'in at üstündeki pozundan bu yana 15 yıl geçti, aynı kalibrede olup olmadığı bilinmez. Putin, alaycı sözlere Aşkabat'tan cevap verdi; "Belden yukarı mı aşağı mı soyunacaklar bilemem ama iğrenç görünecekleri kesin. Ruh ve beden uyumu için spor yapmak, alkolü azaltmak ve diğer kötü alışkanlıkları bırakmak gerekiyor" dedi. Bu bilinmezlikler arasında şurası kesin; Putin, Ukrayna'yı işgaliyle NATO'nun yıllardır aradığı düşmanı kendi eliyle tepside sunduğu ve ittifakı yarı koma halinden uyandırdığı için karşı taraf bu kadar keyifli. OTUZ YILDIR ARANAN DÜŞMAN Yıl 1992; soğuk savaş sona ermiş. NATO'nun Mons'taki Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargahı'nda (SHAPE) yeni stratejik konsepti anlama turundayız. Türk misyonunda TSK'nın yeni dönemdeki rolünü anlatan videoyu izliyoruz. F-16'lar eşliğinde tok bir ses girizgah yapıyor; "Su uyur düşman uyumaz" Ama ortada düşman filan yok. Sovyetler Birliği dağılmış, Varşova Paktı tarihe gömülmüş ve kimlik bunalımına giren Batı ittifakı sancılı bir süreç sonunda 1991 stratejik konseptini çıkarabilmiş. Egemenliğini kazanan "eski Sovyet uydularının" çoğulcu demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan haklarına saygı ve piyasa ekonomisi yolunda politikalar izlemeye başladığı; Avrupa'daki siyasi bölünmenin üstesinden gelindiği vurgulanıyor. Silahsızlanma anlaşmaları ve asker indiriminden de dem vuruluyor, bir savunma örgütü olarak kurulan NATO artık bir güvenlik örgütüne dönüşmüş bulunuyordu. Atlantik ittifakı doğuya doğru genişlerken 1997'de NATO-Rusya Ortaklık Konseyi kurulmuş ama Avrupa'da güvenlik ve istikrarı tehdit eden başka gelişmeler meydana gelmişti. Balkanlar'daki ihtilaflarda yaşanan insanlık trajedileri üzerine 1999'da yeni bir stratejik konsept daha oluşturuldu. Sovyetlerin dağılması sonrası ortaya çıkan etnik sorunlar, bölgesel çatışmalar, nükleer ve konvansiyonel silahların kontrol altına alınması ve uluslararası terörizm gibi problemler yeni yapılanma ve yeni misyonların belirleyicisi oldu. Balkanlar'dan Aden Körfezi'ne, Afrika'dan Afganistan'a geniş bir bölgede operasyonlara girişti. NATO'nun yıllardır aradığı düşmana karşı ilk uyanışı Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesiyle kıvama gelmeye başladı. Ancak ittifak kendi içinde siyaseten huzursuzdu. Trump'ın bütçe üzerinden ittifak ortaklarına yönelttiği eleştiriler, Macron'un "NATO'nun beyin ölümü gerçekleşti" sözü, Merkel'in "Avrupa sırtını ABD ve İngiltere'ye dayamayı bırakmalı, kendi kaderimizi ele almalıyız" çıkışı ve son olarak ABD'nin palas pandıras Afganistan'dan çekilmesi kimlik krizinin köşe taşları oldu. Ta ki, Putin Ukrayna'yı işgal edene kadar HİNT-PASİFİK ORTAKLIĞI Madrid zirvesinde Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'nın üyeliğine çekincesini geri çekmesiyle "zafer mi, hezimet mi" bağlamında anlamsız bir tartışmaya girdiğimiz için küresel yeni güç dengelerinin oluşumu gölgede kaldı. Rusya'nın açık bir tehdit ve düşman ilan edildiği yeni konsept ortamında NATO üyesi olmayan Hint-Pasifik ortakları Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda da ilk kez hazır bulunuyor; Finlandiya ve İsveç'in yanı sıra AB ve Gürcistan da zirvede temsil ediliyordu. İttifakın doğu kanadı Finlandiya ve İsveç'in üyeliğiyle kuzeye doğru tamamlanırken, Acil Yanıt Gücü'ndeki asker sayısı 40 binden 300 bine çıkarılacak ve Merkel'in sarf ettiği sözlerin aksine ABD askeri gücünün ulaşmadığı nokta kalmayacaktı. Daha tehlikeli ve rekabetçi bir dünyada varoluş için yeni stratejik konsept Rusya ve siber terörizm de dahil diğer tehditleri dikkate alırken ilk kez Çin'i de bir tehdit olarak kayda geçiriyordu; Hint-Pasifik ortaklarıyla birlikte. NATO liderleri ayrıca iklim değişikliğiyle mücadele çerçevesinde, ittifakın sera gazı emisyon hacminin 2050'de sıfıra indirilmesini de ilk kez stratejik konsepte yerleştirdiler. Bu arada Aşkabat'ta NATO liderleri Madrid'de şen gülüşlü sohbetler ve kucaklaşmalar arasında, Erdoğan'ın Johnson'a el şakası da dahil gayet sıkı fıkı hallerde yeni stratejik konsepti paketlerken, Putin işgal sonrası ilk yurt dışı gezisi için Türkmenistan başkentinde bulunuyordu. Rusya, Türkmenistan, Azerbaycan, Kazakistan ve İran liderleri Aşkabat'taki Hazar Beşli Zirvesi'nde buluşmuştu. Putin, sağlam vücut bağlamındaki yanıtını da oradan verdi. Putin, Hazar ortaklarına siyaset, güvenlik, ekonomi ve çevre konularında işbirliğini güçlendirme çağrısında bulundu. Aşkabat'ta uzak ve resmi Hazar Zirvesi G7 ve NATO zirvelerindeki samimi ortama karşın, Hazar Beşlisi'nin resmiyeti vücut tartışmasının yanı sıra bir ölçü meselesini de gündeme getirdi Batı