Manda, nereye yuva yapmıştı

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Tokat'ta çiftçilere "Manda yoğurduna, üç-beş Medine hurması doğrarım, üstüne bir çay kaşığı kestane balı ve yulaf ezmesi atarım. Bu dörtlüyü karıştırarak yer yatarım... Şifa. Eskişehir'de bizde olan belediyelerden biri, o sürekli bakraç içinde manda yoğurdumu gönderir. Bir de Ankara Mamak belediye başkanımız bakraç içinde temin ediyor. Tavsiye ederim." deyince bahsettiği ürünlere ve birer kilodan toplam 500-800 lira arası fiyat biçildi ve açlık sınırında veya asgari geçim standardında olan vatandaşın bunları satın almaya gücünün yetmeyeceği ortaya konuldu. Fiyat, konunun bir yönü... Asıl yönü ise Türkiye'de herkese yetecek kadar manda sütü üretilmiyor ki yoğurdu yapılsın! Çünkü manda nüfusu çok azaldı! Erdoğan'ın konuşmasıyla birlikte çok kimsenin aklına "manda yuva yapmış söğüt dalına" türküsü geldi. Türkünün hikâyesi özetle şöyle: Kastamonu'da halkı aşırı vergi zulmüyle ezen bir bey, ozanlar tarafından taşlamalarla eleştiriliyormuş. Bey, camilerde vaazlar yoluyla bu eleştirilerin önüne geçmek istemiş ama tepki daha da artmış... Bir gün bey, bir şölen düzenler. Ozanları da mecburen davet eder. Ancak ozanlara sadece et suyu (tirit) ve kuru ekmek verilmesini emreder. Ozanlar, kendilerine yapılan bu muameleyi görünce, atışma tarzında bu türküyü irticalen söyler. Türküde ilk mısrada ozan, "öküzüm torbadan düşmüş gördün mü" derken aç karnına öküzün bile çalışamadığını hatırlatır. Diğer ozan, "tiridine, tiridine, tiridine bandım, bedava mı sandın, para virip aldım" derken tirit içerek bedel ödemekte olduklarını vurgular. "manda yuva yapmış söğüt dalına, amman amman, yavrusunu sinek kapmış gördün mü" diyen de salkım söğüdün yerlere kadar uzanan dalları arasında yatan ama derisi henüz ince olduğu için sinekler tarafından ısırılan manda yavrusu yerine ozanları koyar ve halka mesaj verir. "sabah ezanını okurken amman amman, müezzin minareden uçtu gördün mü" diyen ise din adamlarının, zulmedenlerin yanında yer almasına işaret eder. İmdi, manda sütü alacak hal mi kaldı veya Türkiye'de manda mı kaldı ki halk manda yoğurdu yiyecek Diğer taraftan, Prof. Dr. Özel Şekerden'in verdiği rakamlara göre 1976 da 1 milyon 56 bin baş olan manda varlığı, 1985 de 551 bine, 2010 da 84 bine gerilemiştir. 2008'den itibaren devlet manda yetiştiriciliğini destek kapsamına alınca manda sayısı, 134 bine kadar çıkarılabildi. Şekerden'e