Taklit Kültür

ALİ OSMAN AYDIN

Gazeteci Serdar Akinan şöyle demiş:

"20 yıldan fazla oldu. Tek bir şairiniz var mı Tek bir mimar Tek bir besteci

Tek bir yazar 15 Temmuz'a dair mesela iki dize bizi ağlatacak Siyasi hegemonya bitti. Kültürel hegemonya dediğiniz vasatı aşacak insanlar nerede"

Akinan, AK Parti iktidarında, çevreden merkeze taşınan sınıf için söylüyor bunları.

Doğrusu bu sorunun tatmin edici cevabı böyle bir köşenin sınırlarını rahatlıkla aşacaktır. Ortada bir sorun olduğu açık! Akinan'in sorusu bir gerçeğin altını çizerken, bitişiğindeki diğer gerçeği gölgede bırakıyor.

Akinan, muhafazakârların "neden kültür üretemediklerini" soruyor. Bu soru sekülerlerin üretebildikleri varsayımına dayanıyor! Eğer Yeşilçam'ı yahut Ajda Pekkan müziğini Türk kültürünün özgün bir temsili olarak görüyorsanız, muhafazakârlara dönüp "sizin söyleyecek sözünüz yok mu" diye sorabilirsiniz.

Fakat kültür meselesine bu derece yüzeysel yaklaşmayan herkes sorunun laik-muhafazakâr kamplaşmasının çok ötesinde bir kültürel yoksunluk sorunu olduğunu görecektir.

Asıl üzerinde ciddiyetle durulması gereken sorun Batılılaşmayla birlikte üretilen kültürel ürünlerin neden bir türlü "özgün" olmayı başaramadığı! Neden tepeden tırnağa bu topraklarda üretilen her şeyin taklitten ibaret olduğu!

Bakın anlatımıyla, içeriğiyle yerlilik denilen şeyin alameti farikası olan, en nitelikli sinemacılarımızdan merhum Metin Erksan, Türk sineması olarak adlandırdığımız yapı ile ilgili ne diyor: "Ben ne Yeşilçam sinemasındanım, ne de Türk sinemasındanım. Benim hiçbir tarafım bunlara benzemiyor."

Erksan, Türk filmlerini izlemeye yoğunlaştığı bir dönemin ardından söylüyor bu sözleri. Üstelik o "benzemeyişi" olumlu bir şey olarak vurguluyor.

Çünkü Erksan, Türk sinemasının öykünmeci yapısını iyi biliyordu. Evet, Yeşilçam'a bir kopyalama kültürü hakimdi. Beğenilen filmler olduğu gibi kopyalanıyordu.

Dünya sinemasında ses getiren film müzikleri, tek kuruş telif ödenmeden çalınıyordu. Ticari değeri olan ne varsa sinemacılarımız onu alıp anında kendi sinemalarına uyguluyorlardı. Sadece yapımcı ve yönetmenler değil, oyuncular da, büründükleri kişilikten, saç stillerine kadar dünya starlarını taklit ediyorlardı.

Türk dizi piyasasının efsane işlerinin başında gelen ve hâlâ izlenen "Kurtlar Vadisi" bile ABD menşeli bir dizinin yeniden çevrimi değil miydi Düşünün kültürel anlamda en büyük çıktınız bile bir taklit!

Sinema ve dizi piyasasında hal böyleyken müzikte durum farklı mıydı

Hafif Türk müziği denilen türde üretilen parçalar, yine Batıda popüler olan şarkıların Türkçe söz yazılmış taklidinden başka bir şey değildi. Erol Büyükburç'ları, Ajda Pekkan'ları düşünün

Bütün bu kopyacı kültürün içinde nevi şahsına münhasır nadir birkaç kişi de çıktı tabi. Onlar da bir üretim hatası olarak var olabildiler bu sistem içerisinde.

Gelelim Akinan'ın haklı olduğu kısma.

Bence de muhafazakârlar kültür üretemiyorlar. Bunun yığınla nedeni var.

Bunlardan başlıcası kültürün sermaye ve kent kültürü ile olan yakın teması; bununla birlikte çevreden gelen kitlelerin kent sosyolojisine intibak etme konusunda gösterdikleri negatif tutum!

Başka bir örnek verelim. AK Partili belediyeler her yıl yüz milyonlarca lirayı "kültür" adını verdikleri organizasyon ve etkinliklere ayırıyorlar. Festival, konser meselelerini geçiyorum çünkü herkes orada ne olduğunu biliyor.