Avrupa'da halklar, devletler ve din

ALİ OSMAN AYDIN

İlahiyatçı Ahmet Kavlak: "Medreseler, tekkeler kapatıldı, Kur'an-ı Kerim yasaklandı. İnsanlar İslam'ı öğrenemeyince, 'Görüyor musun Müslümanları' dediler. Bu ülke 1920'den beri seküler. Şu an bir ahlaksızlık varsa bunu Müslümanlara mal edemezsin" demiş bir konuşmasında.

Ahmet Kavlak'ı ateist tezlere verdiği tafsilatlı cevaplarından tanıyoruz. Geçen günlerde bir vesile ile yukarıda alıntıladığımız sözleri sarf etmiş. Kavlak'ın tespitleri ile bizim en son yazımızdaki erken Cumhuriyet Dönemi'nin din dersi politikalarına dair tespitlerimiz örtüşüyor. Biz devletin din öğrenimine müdahale ettiğini ve 1932 itibariyle din eğitimini kaldırdığını geçen yazımızda anlatmıştık.

Kavlak, sosyal medyanın bir kesiminde linç edildi sözlerinden dolayı.

Bazı insanlar "Kavlak'ın eleştirdiği uygulamaların doğru olduğunu, din ile irtibat kesilmeden ilerlemenin mümkün olmayacağını, buna en iyi örneğin Avrupa'nın devlet ve halkları olduğunu" söyleyerek Kavlak'ı eleştirmiş.

Bizde bazı kesimler uzun süredir, "Din bu kadar lüzumlu olsaydı, din ile hiçbir bağları olmayan Avrupa ülkeleri bu kadar medeni olamazlardı." ya da "Onlar devlet ve toplum olarak din olmadan bu hale geldiklerine göre, bizim de dini bir kenara bırakmamız gerekiyor" gibi tespitlerle dinin gereksizliğini savunmaya çalışıyor.

Ve had bildirmek için istihza ederek "Devletin dini olmaz!" deyip, keh keh gülüyorlar. Devletin dili oluyor da dini neden olmuyor Devletin dilinden kasıt halkın dili ise, aynı mantık neden din için de işletilmiyor Devletin dili oluyorsa dini de olur. Devlet konuşabiliyorsa muhtemelen inanabiliyordur da!

Hadi bir bakalım Avrupa'da cemiyet, bizimkilerin iddia ettikleri gibi "dinsiz" mi Yani din orada da tahkir edilen, dışlanan, toplum hayatının içinde olmaması gereken bir şey olarak mı muamele görüyor Devlet dini toplulukları- cemaatleri yasaklı hale mi getiriyor Orada devlet, "Din terakkiye manidir" diye kara propaganda yürütüyor mu

İrlanda Anayasası'nın başlangıç metni şöyle:

"Kutsal Üçlü Tanrı adına, bütün İrlandalı erkekler ve kadınlar adına, Tanrı'ya olan şükranlarımızla..."

İrlanda Anayasası Madde 44. "Devlet, insanların vicdan özgürlüğüne, inançlarına, ibadetlerine ve eğitimlerine müdahale etmeyeceğini ve din özgürlüğünü koruyacağını garanti eder."

Yunanistan Anayasası'nın başlangıç kısmı şöyle: "Kutsal ve Bölünmez Üçlü'nün Adıyla"

Madde 3: "Doğu Ortodoks Kilisesi, İsa Mesih'e inancı ve Kutsal Havarilere dayanan Yunan ulusunun dinidir." Madde 16.2: "Eğitim, Yunanların milli ve dini bilincini geliştirmeyi amaçlar."

Polonya Anayasası'nın giriş metni şöyle: "Biz, Polonya Ulusu - Tanrı'ya inananlar olarak ya da bu inanca sahip olmayanlar olarak, ancak evrensel değerlere bağlı bir şekilde..." Madde 25: "Devlet, Katolik Kilisesi de dahil olmak üzere tüm dini topluluklarla işbirliği yapar."

Eğitim alanındaki başarılarıyla ve özellikle vaad ettiği hayat şartlarıyla bizim sekülerlerin dillerinden düşmeyen Norveç Anayasası'nın 2. maddesi şöyle: "Ülkenin temel değerleri, Hristiyan mirasına ve insani değerlere dayanır. Bu, insan onuru, eşitlik ve herkesin haklarının kutsallığını içerir."

Ülkenin temel değerleri İslam mirasına ve insani değerlere dayanır, gibi bir madde biz de anayasaya girebilir mi Birileri böyle bir şeye cüret edebilir mi

Edemez, çünkü biz de düşman bizzat "o İslam mirasının" kendisidir. Erken Cumhuriyet Dönemi o mirası yağmalama, yağmalayamadıklarını tahrip etme, toplumun o mirasla bağlarını kesme konusundaki insan hakkı ihlalleri ile dolu.

Bakın Norveç Anayasası 16'ıncı maddesi, "Norveç Kilisesi, Norveç halkının çoğunluğunun dini olmaya devam eder ve devlet tarafından desteklenir" diyor. Devlet açıkça bir dinin taraftarı oluyor ve bu zannedildiği gibi bir geri kalmışlık üretmiyor.

Bir cumhuriyet olan Malta'nın Anayasası'nda 2'nci madde, "Malta'nın dini, Roma Katolik ve Hristiyan Apostolik Dinidir" diyor.

Malta Anayasası'nın yine 2'nci maddesi: "Katolik inancına dayalı bir eğitim sistemi, tüm devlet okullarında zorunludur" diyor.

Orta Avrupa'nın küçük devleti Lihtenştayn Anayasası Madde 37'de: "Roma Katolik Kilisesi, Lihtenştayn Prensliği'nin resmi dinidir ve devletin özel koruması altındadır" diye belirtir.

1926 senesinde küçük değişikliklerle kendisinden "medeni hukuk" ithal ettiğimiz İsviçre'nin Federal Anayasası'nın giriş kısmında şöyle bir ifade var: "Her Şeye Kadir Tanrı'nın huzurunda, halkların özgürlüğü ve hakları için sorumluluk alarak..." "Tanrı'nın huzurunda" ifadesiyle İsviçre federal devleti, kendine bir meşruiyet zemini oluşturuyor ve kendini yasaların üstünde bir güce bağlıyor.

Danimarka Anayasası 4'üncü maddesinde şunlar yazıyor: "Evanjelik Lüteran Kilisesi, Danimarka Krallığı'nın resmi kilisesidir ve devlet tarafından desteklenir."

Danimarka'da halkın 80'den fazlası Protestan. Bundan dolayı devlet bu dini resmen kabul etmiş. Madde 6'ya göre: "Kral veya Kraliçe, Evanjelik Lüteran Kilisesi'nin üyesi olmak zorundadır."

Danimarka insan hakları ve inanç özgürlüğü konusunda gelişmiş bir ülke. Devlet laik olmadan, resmi bir dini benimsediğini kayıt altına alarak ve yöneticilerini belli bir inancın bağlılarından seçerek de başka inançlara karşı gayet toleranslı olabiliyormuş demek ki! Tıpkı Osmanlı örneğinde yüzyıllarca farklı dinlerin bir arada yaşamasında olduğu gibi.