Ege'den Hint-Pasifiklere çıkan ders!

ABD ve Çin arasındaki "Büyük Güç Rekabeti"nde "Hint-Pasifikler" jeopolitik bir gerilim hattı. Dünya ticaretinin çok önemli bir oranı bölgedeki su yolları üzerinden akış sağlıyor. ABD'nin bölgedeki yerleşik askeri gücünü "Hint-Pasifik Komutanlığı" temsil ediyor. Bu komutanlığın ilgi alanı içerisinde dünya nüfusunun yarısından fazlasına tekabül eden 36 ülke yer alıyor. Hint-Pasifikler, rekabet halinde yaşayan onlarca şehir devletini içinde barındıran Antik Yunan coğrafyasını hatırlatıyor bana. Yunan uygarlığının sonunu getirdiği düşünülen "Peleponez Savaşları" Ege Denizi ve Mora yarımadasını kapsayan alanlarda meydana gelmişti. 27 yıl süren savaşlar bölgenin iki büyük gücü "Atina" ve "Isparta" arasında cereyan etmişti. Savaşlarda Atina ve Isparta'nın yerel müttefikleri de önemli rol oynadılar. Atinalı General Tukidides kaleme aldığı kitabında savaşların nedenlerine ilişkin çarpıcı bilgilere yer vermişti. Tukidides'e göre bölgenin egemen kara gücü Isparta ile yükselen ticaret-deniz gücü Atina arasında savaş kaçınılmazdı. 2500 yıl önce vuku bulan Peleponez Savaşları modern dönemlerde uluslararası siyaset bilimcilerin dikkatini çekti. Amerikalı tarihçiler bu yargı kalıbını "ABD" ile "Sovyetler Birliği" arasındaki "Soğuk Savaş"a uyarladılar. Uyarlamada Atina'yı ABD, Isparta'yı Sovyetler Birliği temsil ediyordu. Peleponez Savaşlarını Isparta kazandığı için ABD'nin Sovyetler Birliği'yle doğrudan savaşmaması bile tavsiye ediliyordu. Sovyet Yönetiminin tek taraflı olarak masadan kalkmasıyla birlikte "Soğuk Savaş" 1990'ların başlarında tek mermi atmadan bitti. Sovyetler Birliği'nin dağılması ABD'ye geçici bir zafer hissi verdi. "Amerikan Kibri"nin bir deyim olarak kullanılması bu dönemde ortaya çıktı 1980'lerden itibaren Çin'in dünyaya açılması ve giderek yükselen bir ekonomik güç haline gelmesiyse ABD'nin küresel sistem içindeki yerini değiştirmeye yönelik kötü niyetli bir atılım olarak görülüyor. Prof. Graham Allison başta olmak üzere Amerikalı tarihçiler ve siyaset bilimcilerse bu kez Tukidides'in betimlemelerini ABD ve Çin arasındaki rekabete uyarladılar. Bu uyarlamada Isparta rolü ABD'ye, Atina rolüyse Çin'e atfediliyordu. Buna göre yerleşik egemen güç ABD ile yükselen Çin arasındaki rekabet eninde sonunda savaşla sonuçlanacak. Amerika'daki Çin karşıtı şahinlere göre Çin'in ekonomik-askerî yükselişi durdurulamaz ise ABD küresel düzen üzerindeki egemenliğini kaybedecek. ABD'nin Hindistan, Avustralya ve Japonya ile gerçekleştirdiği "Dörtlü Diyalog Zirvesi(QUAD)" açıkça ifade edilmese bile Hint-Pasifikler'de Çin'in gücünü dengelemeye yönelik tabii. Tayvan Adası'ysa Çin ile ABD arasındaki en gerilimli konu. ABD'nin Tayvan'a desteğine Çin şiddetli tepki gösteriyor. ABD'nin bir diğer hamlesiyse Eylül 2021'de İngiltere ve Avustralya ile "AUKUS