Salih Cenap Baydar

Karar

Geniş dil modellerine dair

Geçtiğimiz haftaki yazımda, insanlık olarak bilincimiz ve lisanımız arasındaki karmaşık ilişkiyi çözme yolunda attığımız önemli adımlardan ve o adımların önemli ürünlerinden biri olan Geniş Dil Modellerinden (GDM) bahsetmiştim.Bu hafta ise, GDM'lerin işleyişine dair daha teknik detaylara ve bu teknolojinin getirdiği bazı etik ve güvenlik meseleleri

Geniş dil modelleri: Bilince açılan kapının anahtarları

Kendi varlığımıza ve çevremizde olan bitene dair bir anlam üretmemizin en önemli aracı "lisanımız".Düşüncelerimiz, hislerimiz, algımız, dikkatimiz, hafızamız dilimiz üzerinden şekilleniyor.Seslerle, kelimelerle, cümlelerle yaşıyor, düşünüyor, hissediyor, öğreniyor, kendimizi ifade edip iletişim kuruyoruz."Düşünüyorum öyleyse varım" diyebilmek için

Yapay zeka çağına hazır mıyız

Sanayi çağı, bilgi çağı, internet çağı derken yapay zeka çağının kapısını açmış bulunuyoruz.Yapay zeka (YZ), hayatımızın her alanına büyük bir hızla nüfuz ediyor.Akıllı telefonlarımızda, arama motorlarında, sosyal medya platformlarında, alışveriş sitelerinde kullanılan YZ sistemleri bizim için vazgeçilmez birer araç haline geldi bile.Her geçen gün,

Yanlış bir terkip: İttihat ve terakki

Dostoyevski'nin, çağdaşı olan Rus edebiyatçılar için söylediği "hepimiz Gogol'un paltosundan çıktık" lafı meşhurdur.Türkiye'deki siyasi partilerin de neredeyse hepsi İttihat ve Terakki Partisinin içinden çıkmıştır.İttihat ve terakki adeta milletimizin kafasına kazınmış bir terkiptir ama yanlış bir terkiptir!Çöküşünün son yıllarında Osmanlı'yı yönet

Umut dersleri: 12th Fail ve başarısızlığın anatomisi

2023 yapımı "12th Fail", Vidhu Vinod Chopra tarafından yönetilen ve Anurag Pathak'ın aynı adlı kitabından uyarlanan bir Hint filmi.Hindistan'ın haydutları ile meşhur "Chambal" bölgesinin bir köyünde yetişen fakir, cahil ama azimli ve onurlu genç Manoj Kumar Sharma'nın gerçek başarı hikayesini anlatıyor.Bu film bir "sleeper hit"!Pek umut vaat etmedi

Robot memur mu, inisiyatif sahibi profesyonel mi

Mesaisini tamamlamış, evine giden bir trafik polisi düşünelim.Bu polis memuru, trafik kurallarını ihlal ederek yayaların yolunu kesecek şekilde kaldırma bırakılmış bir araba görse ama hiç oralı olmayıp yoluna devam etseYahut devlet hastanesinde görev yapan bir kalp damar mütehassısı, sokakta zavallı bir ihtiyarın göğsünü tutarak yere yığıldığını gö

Hakikat hakikaten hakikat midir

Birçok insan hakikati, kesin, tam ve somut bir gerçeklik olarak görür, sadece bu gerçekliği her insanın farklı bir şekilde tecrübe ettiğini düşünür.Tarihi, milattan önce beş yüzlere kadar giden, Hint menşeili, fili tarif eden körler hikayesi, bu varsayım üzerine kuruludur: Fil (hakikat) tamamen belli, somut ve tektir. Fakat körler (yani hakikati bü

Kent lokantaları açmak doğru mu

İstanbul Büyükşehir Belediye'sinin açmış olduğu kent lokantaları üzerinden bir tartışma yürüyor.Her ne kadar 'halkçı belediyecilik' olarak sunulsa da ben bu uygulamayı ekonomik ve sosyal açıdan yanlış buluyorum.Neden böyle düşündüğümü açıklamaya çalışayım.Diyelim ki bir lokantada bir yemeği üretip müşterinin önüne koymanın maliyeti yüz lira olsun.L

Çöküşe bir çaresi olan var mı

Geçim sıkıntısı çeken milyonlarca emeklimizin maaşlarını asgari ücret seviyesine çekebilmek için sadece bir yılda elli milyar dolar civarında para gerekiyor.Şu an ekonomi yönetimimiz Dünya Bankası'ndan üç yıl içinde peyder pey ödenecek otuz beş milyar dolar kredi bulduk diye seviniyor.Artık ekonomimizi düze çıkaracak yatırım projeleri için bize bor

Ağaca dayanma kurur, insana dayanma ölür

İnsan sosyal bir canlı. Hayat yolunu yalnız başımıza yürümemiz söz konusu değil.Hepimiz kendimize arkamızı yaslayacağımız güvenilir "arkadaşlar" ararız.Bir de fikirlerimizi, kanaatlerimizi, inançlarımızı yaslayacağımız sağlam dayanaklar.Çoğu kimse aklı erer ermez bu dayanakları hemen en yakınında bulur. Ailesinin, yakın çevresinin inançlarını, tutu