Konstans Gölü'yle Alp Dağları arasına sıkışmış minicik bir kentkasaba Bregenz. 2. Dünya Savaşı biter bitmez, buraya akın eden sanatçılar ve yerel halkın katkılarıyla kurulmuş opera ve müzik festivali 1946'dan beri sürmekte... 28 bin nüfusu, bir ay süren festival boyunca dünyanın her yerinden akın eden müziktiyatro meraklılarıyla dolup taşıyor. Bu festival, şanını göl üzerindeki dev sahnesinden alıyor. Burada 7 bin kişilik amfinin önünde her yıl popüler bir opera, en görkemli biçimde sahnelenirken kasabanın öteki mekânlarında mutlak deneysel çalışmalara da yer veriliyor. Göl üzerindeki, sahneyi kurmak aylar sürdüğünden, program iki yılda bir değişiyor. Salgın nedeniyle üç yıl aradan sonra, geçen hafta ben de üç eserle festivalden nasibimi aldım... İşte ilki:(Sahne, gölün üzerine bırakılmış, sanki kat kat, buruşuk bir beyaz "kâğıttan" oluşuyor. 300 ton ağırlığında bir kâğıt!)GÖLDE KÂĞITTAN GEMİLERBu yıl göl üzerindeki sahne, Zürih Operası yönetmeni Andreas Homoki ve dünyanın dâhi tasarımcısı, çalıştığı her ülke ve festivalde ödüllendirilen Michael Levine'e teslim edilmişti. Seçilen eser ise (artık daha popüleri olamaz), Puccini'nin "Madama Butterfy" adlı romantik eseriydi. Önce sahneyi anlatmalıyım: Sanki kocaman bir resim defterinden koparılmış bir sayfa, bir kâğıt parçası, gölün üzerine bırakılmış! Kat kat, buruşuk bir beyaz kâğıt... Sahne bu "kâğıt"tan oluşuyor! İki buçuk saat boyunca genç geyşa Cio Cio San'ın öyküsünü bu kâğıt üzerinde izleyeceğiz... Ve geyşamızın ruh hallerine, hissiyatına göre kâğıdın üzerindeki renkler değişecek, aşkın, umudun, nefretin, özlemin, öfkenin, çaresizliğin renklerine bürünecek... Kâh Japonya'nın nehirleri, akarsuları, dağları, taşları, çiçek açan kiraz ağaçları, kâh Japon kaligrafisi ve aşina olduğumuz Japon estampları o kâğıda yansıyacak. Elbet muhteşem ışık oyunları ve video sanatı aracılığıyla. (Teknolojinin nimetleri) Kâğıt deyip duruyorum. Biz ölümlü izleyicilere tüy gibi göle bırakılmış "kâğıt" dekor tam 300 ton ağırlığındaymış. Yüksekliği 23, genişliği 33 metre. 117 parçadan oluşan bir sahne... Geyşa ve minik oğlu hasretleumutla Amerikalı babanın dönüşünü beklerken çocuğun göle bıraktığı kâğıttan bir gemi yine kâğıttan ama dev bir gemi olarak geri gelecek... Ve... (Geyşa, bir gece geçirdiği eşini artık kimonosuyla değil tüm yaşamına mal olan Amerikan bayrağına sarılı bekliyor.)BUTTERFLY YA DA AMERİKAN EMPERYALİZMİYönetmen Homoki, tüm eseri kültür çatışması ve ezen ezilen ilişkisi üzerine oturtmuştu. Sanki Amerikan emperyalizminden intikam almak istemişti! Daha ilk andan, tüm Japonlar, (geyşa korosu, Cio Cio San'ı koruyan geleneksel ruhlar, vb.) hepsi uçar adımlarla adeta kayarak sahnede belirirken yürürken, ilerlerken... Amerikalı karakterler cart diye kâğıdı yırtarak delerek (evet delerek hadi söyleyeyim: neredeyse kâğıdın ırzına geçerek ) sahnede belirdiler. Amerikalı denizci ve konsolosun arkalarında bıraktıkları o iki koca karanlık delik, sanki köpek,