Mustafa Kemâl'in havradaki resmî cenâze âyini (47)

Kendilerinden biri olarak gördükleri adam için Sefarad usûlü cenâze âyini Husûsen Sefarad Yahûdilerinin, "kendilerine karşı her zamân hayırhâh davranan" ve kendilerinin de "ona karşı hep bir babaya duyulan muhabbet ve hürmet hisleriyle meşbû oldukları" "Türkiye'nin halâskârı, ölümsüz Atatürk'ün kaybı" karşısında faâliyetleri, bu kadarla kalmadı. Onu kendilerinden biri olarak gördükleri için, çok daha mânîdâr bir faâliyette bulundular. Bu, Berit Şalom Havrası'nda 13 Ocak 1939 târihinde onun için icrâ ettikleri Sefarad usûlü cenâze âyini idi. Hem de Türkiye'nin resmî temsîlcilerinin iştirâkiyle! Mustafa Kemâl için Sefarad Havrasında cenâze âyinine dâir birkaç haber Mustafa Kemâl'in Berit Şalom Sefarad Havrasındaki resmî cenâze âyini hakkında esâs kaynağımız, bu cemâatin nâşiriefkârı olan Le Judaısme Sephardi'dir. Aşağıda mezkûr âyini bu mecmûaya istinâden tafsîl etmeden evvel, onunla alâkalı üç mêhaz daha zikredeceğiz. Bundan maksadımız, bâhusûs, Fransız, Amerikan, -tabîatiyle- Yahûdi, hattâ neredeyse dünyâ efkârıumûmiyelerinin günü gününe vâkıf oldukları bir hâdisenin, Anadolu efkârıumûmiyesinden neredeyse bir asır zarfında saklanmış olduğu vâkıasına dikkati çekmekdir. Bunu rahatça yapabiliyorlar; çünki şu sağ olasıca Millet, asırlık uykusundan bir türlü uyanmıyor, uyanamıyor! Davul-zurna az geliyor, top atsanız o da az geliyor! Haber, Fransa'nın îtibârlı bir gazetesinde hemen iki gün sonra duyurulmuştu Binâenaleyh, aslında, bizim yaptığımız, bir bakıma, mâlûmu îlâmdır. Filhakîka, 13 Ocak 1939 günü icrâ edilen cenâze âyini ile alâkalı haber, o zamân Fransa'nın en köklü ve îtibârlı gazetelerinden olan Journal des debats politiques et litteraires isimli gazetenin hemen iki gün sonraki (15 Ocak 1939) nüshasında (s. 2) intişâr etmişti. Haber aynen şöyleydi: "Dün, öğleden sonra, Türkiye Cumhûriyeti'nin geçenlerde kaybedilen müessis Cumhûr Reîsi Kemâl Atatürk'ün rûhunun huzûru için, Pâris, Saint-Lazare Sokağı, 18 Numaradaki Berith Chalom Mâbedi'nde bir âyin icrâ edilmiştir. "Pâris Hahambaşısı Julien Weill'in riyâset ettiği âyin, merâsime mukaddes mumları yakmakla başlıyan ve müteveffâ hakkında bir nutuk îrâd eden Hahambaşı Dr. Ovadia mârifetiyle icrâ edildi. Müteâkiben, Mûsevî Dînî Cem'iyeti Reîsi Dr. Modiano tarafından Fransızca ve Robert Mitrani tarafından da Türkce birer nutuk îrâd edildi. İlâhîler, hânende ("cantor") Jose Papo metnin aslında sehven "Pape" tarafından terennüm edildi. "Âyin, Fransa ve Türkiye ile bu memleketlerin Cumhûr Reîsleri için duâlar edildikden sonra, İstiklâl Marşı'nın ve Fransız millî marşı Marseyyez'in okunmasıyle nihâyete erdi." Fransa'nın köklü ve îtibârlı gazetesi Journal des debats politiques et litteraires'in 15 Ocak 1939 târihli nüshasının 1. sayfası ve (2. sayfasında) Mustafa Kemâl için Berit Şalom Sefarad Havrası'nda cenâze âyini icrâ edildiğine dâir haber... Aslında, bizim yaptığımız, bir bakıma, mâlûmu îlâmdır... Sefarad Yahûdileri hakkındaki bir kitabda aynı haber Bu haber, daha fazla tafsîlâtla, 2014'te Amerika'da (California: Stanford University Press tarafından) neşredilen