"Ayasofya, âdetâ Türk çini san'atinin bir müzesi hâlindedir" Ayasofya'nın gerek harîmindeki bâzı duvarlar, gerekse külliyesindeki (en başta türbeler olmak üzere) muhtelif eserler, -Anadolu Milletinin san'at dehâsını aksettiren- muhteşem çinilerle süslüdür. Bunlar da, Ayasofya'nın, Fetihden sonra büründüğü Müslüman hüviyetinin pek çok tezâhürü ve şâhidleri cümlesindendir. Câmi harîminde hemen dikkati çeken çiniler, "esâsı (ve üzerinde mermere oyulmuş Âyetler yazılı parçalar ile üst kısımda oval biçimde dönen kenar nakışları) pek muhtemelen Fâtih devrinden kalma olan" Mihrâbın (Akar 1971: 279) duvarındaki çini hatlardır. "Mihrâb duvarını bir yarım kemer biçiminde çeviren yazılı çiniler 1607 (H. 1016) târihlidirler. Besmele ile başlıyarak hattâtın imzâsı ile sona ererler." (Akar 1971: 283) "Mihrâbın arkasında, duvarı boydan boya kuşak şeklinde saran kobalt mâvîsi çiniler üzerinde celî sülüs hattı ile Âyetü'l-Kürsî yazılıdır". Kuşak hattın sonundaki kırmızı renkli kartuş içerisinde hattâtın ismi ve târih okunuyor: "Ketebhu El-Fakîr Muhammed, 1016"... (https:www.cnnturk.comseyahatayasofya-ile-ilgili-bilmeniz-gereken-her-seypage51; 2.10.2022) (CNN Türk, 26.2.2018; https:www.cnnturk.comseyahatayasofya-ile-ilgili-bilmeniz-gereken-her-seypage51; 2.10.2022) Esâsı Fâtih devrinden kalma Mihrâb ve arka duvarındaki "kobalt mâvîsi çiniler üzerinde, celî sülüs hatla" Âyetelkürsî... Mihrâbın iki tarafındaki devâsâ şamdanlar, rahmetli Kânûnî Süleyman'ın yâdigârlarıdır... Câmi harîminde, bundan mâadâ, Mihrâb'ın solundaki dehlîz duvarlarında, 1728'de III. Ahmed tarafından yaptırılmış, Abdülmecîd Han zamânında (1847'de) (inşâ ettirilen yeni Hünkâr Mahfili sebebiyle) kaldırılmış Hünkâr Mahfilinden kalma "değerli çinilerle kaplı Mihrâb", Mihrâb'ın sağındaki dehlîzin içinde ise, 17. asırda halktan insanlar tarafından yaptırılmış "Kâbe ve Medîne tasvîrli çiniler" bulunur. (Eyice 1991: IV208, 209) Bu ikinciler: "Kâbe tasvirli çiniler arasında en eskisi, tarihli ve bunu yaptırtmış olan zatın imzası iledir. ... "Dehliz zemininden 126 cm yükseklikte olan levha 104x66 cm ölçülerindedir. Levhada iki tane manzara vardır. Birincisi Hazreti Muhammed'in Türbesini ve Kubbei Hadrayı gösteren yekpare bir çini olup ölçüleri 53x25 cm'dir. İkincisi ise sekiz çini parçasından müteşekkil olup Kâbeyi gösteren esas parça eksiktir." (Akar 1971: 283) Bu Kâbe tasvîrli çinilerdeki noksan parçanın yeri, zevksiz birileri tarafından, alâkasız bir çiniyle doldurulmuştur. Bu levhanın bu şekilde teşhîr edilmesi büyük ayıbdır, utanc vericidir. Sonradan çirkin bir yama hâlinde ilâve edilmiş çini sökülüp levha restore edilmelidir. Elbette Milletimiz bundan âciz değildir. (Fatih Sarımeşe, 9.2.2022; https:www.gzt.comcinstarihe-taniklik-eden-essiz-sanat-eserleri-ayasofyanin-hat-levhalari-3561500; 5.10.2022) Ayasofya Câmii'nin Mihrâbının sağındaki dehlîzde bulunan, Tabakzâde İznikli Mehmed'in hayrı ve "Kâbe tasvîrli çinilerin en eskisi" olan bu levhadaki yama kaldırılmalı ve eser, restore