Odası tıklım tıklımdır. Gelenler, tanıtırlar kendilerini.

"Ben milletvekilimizin, bakanımızın selamıyla geldim."

"Ben eşraftan saygıdeğer zatın tanıdığıyım."

"Ben, ben, ben..."

Hamili kart sahibi yakınımdır, kartvizitini uzatanlar...

Canı sıkılır, yüzü buruşur, yüreği daralır, patlar sonunda:

"Yahu sizin soyunuz sopunuz yok mu Neden onları söylemiyorsunuz"

Odadakiler üzerinde soğuk duş etkisi yapar. Alışılagelmiş tutumları değiştirmektir, niyeti.

Şaşkınlık, bir süre sonra yerini güvene bırakır.

"Ben"den hoşlanmaz. "Biz"dir, sevdiği zamir.

Makamı açıktır herkese.

Keşan'a, Bandırma'ya, Biga'ya, Sandıklı'ya, Kulu'ya, Turhal'a, Nallıhan'a, Ardahan'a, Çemişgezek'e, Yüksekova'ya selam gönderir.

Şaşırırlar. "Bu kadar adamı nerden tanıyor" derler. İnsan odaklıdır, selam merkezlidir.

"Elli üç yaşındayım. Kırk senedir söz orucu tutuyorum. Yirmi beş senedir yazı orucu tutuyorum. Ne yazarım, ne çizerim. Zaten okuryazar takımından da değilim."

Tevazunun zirvesidir, Gemuhluoğlu.

Belki yazmamıştır, belki konferans konferans haldır haldır dolaşmamıştır. Lakin yazan bir kuşak, konuşan bir nesil onun eseridir.

Genç yaşta ebedi yurda göçeceğini hissetmiştir: "Ama bu sözlerim size sanki bir veda gibi, sanki son sözlerim gibi..."

Dost tarifinde 2 zirve şahıs öne çıkar:

Hicret gecesi şehadeti göze alan Ali, nam-ı diğer Şah-ı Velayet... ile,

Yar-ı Gar, mağara arkadaşı Ebubekir'dir, İkinin İkincisi'dir.

Tenkidden ziyade tebliğdir aslolan. Tenkidle vakit öldürmeyi değil, tebliğle vakti yaşamayı önemser.

Batı adamı bunalımlıdır. Doğu insanı ise her şeye rağmen bağlıdır hayata.

"Doğu adamı yerinmez ve sevinmez. Çünkü dünya, yerinilecek ve sevinilecek bir yer değildir."

Tarih şuuru dipdiridir.

Al-i Osman yerine Al-i Mithat kurmak isteyenleri, Ali Suavi'den Prens Sebahaddin'e uzanan ihanet çizgisini deşifre eder.

"Hanedan-ı Al-i Osman'ın mülkünü, 1912'den 1920'ye kadar particilik yaparak bitirdiniz." der.

İçi parçalanırcasına, hiddetlenerek:

"Eskiden vali gönderdiğiniz yerlere şimdi sefir gönderiyorsunuz. Hiç utanmıyorsunuz!" diye hesap sorar.

Arapgir Postası'na yazılar gönderir. Arapgir'den; Cezayir'in, Gana'nın kurtuluş reçetesini yazar.

"Mücahidlerin tam göğsüne, Gana'yı değil Fransa'yı merkeze alarak kurulacak her denklem yerle yeksan olacaktır." der.

Mağrip Ocakları kurulup, Afrika özgürlüğüne kavuşturulmalıdır.

"İyi olacak, daha iyi olacak!" diye parmağıyla gösterdiği yer Ortadoğu haritasıdır.

"Düştüğü yerden kalkmadan bir mücadele, diğer halkların da kalkması mümkün değildir!" der.

Öyle derin bir his adamıdır ki, "Çile Şairi'nin Bir Adam Yaratmak piyesini daha 13'ünde tek başına oynamaya kalkar."

Beyazıt'taki Küllük Kahvesi, bir mekteptir onun için. Ateşli konuşmaların menbaıdır.

Nice zaman sonra Petrol Vakfı'nı kurar. Vakıf bahanedir. Amacı derdi tasası, garip gurabaya burs vermek, ayakta tutmaktır.

Hedefe koşan ok misali, tanıştığı her genci ihya edecektir.

Kaldırımlar şairinin, "Fikir ve çile birliği içinde yekpareleştirdiği..." nadide bir dosttur.

Pakdil Üstadın, "İnsan arttığını, çoğaldığını duyumsuyordu, onun yanında..." şahitliğiyle keyfiyet bulduğu... mümtaz bir şahsiyettir.

Zarifoğlu, "Tek başına bir okul" hayranlığıyla süzer onu.

Harput kültürünün kale karakteri Kabaklı'nın nazarında, "Görünmeyen himmetlerin adamı"dır.

Akif İnan Önderin tespitiyle, "Kelamın en zarifini, edebin en kamilini, siyasetin en ferasetlisini..." yaşayan ve yaşatandı.

En çarpıcı yorum da Nabi Bakandan gelir: "Sürgünde kurulmuş bir Osmanlı Divanı"dır.

"Sözle sema yapan"dır, Hilmi Yavuz'un gözünde.

Miyasoğlu onu 4 terimle özetler: "Vefa, bağlılık, şuur, iman!"

Ergun Göze, "O bir insan mühendisi" der, toplum mühendislerine nazire yaparcasına.

Erdem şairin, "En bunalımlı anlarda yanıbaşında"dır.

Cahit Tanyol'un hayran hayran, "Kutuplaşmanın ötesinde insana bakmasını bilen" tanımlamasını hak edendir.