Tarih ve hamaset

Dünkü yazımda ekonominin AK Parti iktidarının ilk on yılında yükseldiğini, sonraki on yılda gerilediğini kendilerinin resmi rakamlarıyla yazmıştım.Aynı iktidarın ülkeyi yükselten doğru politikaları, gerileten yanlış politikaları...Erdoğan hayranı bir okurum şu tepkiyi yazmıştı:"He ya, Cumhurbaşkanı bilmiyor ama sen allamesin!"Bunu çok önemsiyorum. Zira toplumumuzda çok yaygındır: Konulara, verilere, bilgilere göre düşünmek yerine, zihnimizdeki şablonlarla ve bağlandığımız lidere göre düşünmek!.. "Bir bildiği vardır" diyerek müzakereye, araştırmaya zihin pencerelerimizi kapatmakAKLÎ İLİMLERÇok eski bir zihnî alışkanlığımızdır bu. İslam düşüncesinin yükselişi "rey ve içtihat" denilen rasyonel düşünceyle olmuş, düşüncenin otoritelerce konulmuş kalıplar içinde kalmasıyla gerileme başlamıştı.Tarihçi Ahmet Yaşar Ocak'ın "Osmanlı İmparatorluğu ve İslam" adlı eserini okumayan, Osmanlı tarihi hakkında ahkâm kesmesin. (Alfa yayınları)Prof. Ocak, İslam medeniyeti tarihindeki üç ana damardan bahseder:"Biri Mısır, Suriye gibi daha muhafazakâr, ikincisi Irak ve İran gibi daha müsamahakâr ve tasavvufî, üçüncüsü ise daha felsefi ve akılcı bir zihniyetin temsilcisi olan Maveraünnehir olmak üzere üç önemli bilimsel damar" (sf. 187)Osmanlı'nın bu fikrî ve kültürel miras üzerinde kurulduğunu belirten Prof. Ocak, Osmanlı medresesinin bu mirası "belli bir ölçüde geliştirdiğini, lakin geleneği sürdüren muhafazakar çizginin pek dışına çıkmadığını" belirtir..Bunun neticesi: "1470-1603 yılları arasında Sahn medreselerinde ulemanın yazdığı 189 kitaptan sadece 20 tanesi akli ilimlere, geri kalanı din, tasavvuf, tarih, edebiyata aittir." (s. 208)Maveraünnehir çevresindeki bilimsel gelenek ve çöküşü konusunda Rrederick Starr'ın "Kayıp Aydınlanma" kitabını okumak lazım. (Kronik Yay.)YÜKSELİŞ VE DÜŞÜŞBiz o aydınlığı kaybederken, Avrupa'da ticaret devriminin geliştirdiği sosyal gelişme sürecinde Galileo, Brahe, Kopernik, Kepler çıkmıştır, bilim devrimi gelişmektedir. Bizdeki durumu, 17. Yüzyılda büyük âlimimiz Katip Çelebi şöyle anlatır:"Bu fenleri araştırma ve ortaya koymada Hıristiyanların dikkat ve maharet göstermelerini, Müslümanların ise inkâr ve ihmallerini, bu konulardaki bilgisizliklerini ve tembelliklerini görüp üzülürdüm" (Cihannüma, İBB yayınları 2010, s. 44)Mesafeyi kapatabildik mi!Türkiye tarihsiz, tarihini reddeden bir toplum olamaz; bu, manevi kültürel varlığımızın reddi olur. Selçuklu, Osmanlı, Cumhuriyet birbirinin içinden çıkmıştır. Tarihe suçlamak için de değil, hamaset yapmak için de değil, yükseliş ve düşüşlerimize bir laboratuvar gibi bakarak dersler çıkarmak için bakmalıyız.Yükselişler daima o çağlardaki ihtiyaçlara cevap veren kurumlar, hukuk sistemi, organizasyon ve bilimlerle