Cumhuriyet buğdayı

Türkiye, son yıllardaki yanlış tarım politikaları nedeniyle bu topraklara yetişen pek çok tarım ürünü gibi buğdayı da ithal etmeye başlıyor. "Kendi buğdayımızı dahi yurt dışından temin etmek durumunda kalıyoruz," sözü maalesef gerçek oluyor. (Çağlar Keyder-Zafer Yenal, "Türkiye'nin Büyüyen Tarım Sorunu: İklim Değişikliği ve Devlet", (sarkac.org), 15 Ocak 2022)Oysa 1923'te Cumhuriyet ilan edilirken buğday ithal eden Türkiye, 15 yılda, 1938'te buğday ihraç etmeye başlamıştı:OSMANLI'DA BUĞDAYKITLIĞI VE AÇLIK Tarih boyu Anadolu dünyanın tahıl ambarlarından biri oldu. Selçuklu'dan Osmanlı'ya Türkler Anadolu'da yüzyıllar boyunca ektiler, biçtiler, bu topraklarda kendi kendilerine yettiler.1596-1607 arasındaki uzun Avusturya ve İran savaşları sırasındaki Celali İsyanları nedeniyle köylünün üçte ikisi köyünü bırakıp "çift bozup" kentlere göç etti. Köylerin terk edilmesiyle tarımsal üretim, özellikle de buğday üretimi azaldı. Buğday üretimi azalınca devlet, Avrupa'ya buğday satışını durdurdu. Buğday darlığı, zaman zaman kıtlığa yol açtı. Osmanlı'da 1494-1503 arasında, 1564'te, 1573-1576 arasında ve 1603'te Anadolu'da kıtlık görüldü. Yeterli buğday bulunamadığı için ekmeğin fiyatı çok yükseldi. Sonunda hububat alım satımı "vesikaya" bağlandı. 1607'de İstanbul'da İngiliz elçisi bile yiyeceği ekmeğin buğdayını ancak vesikayla satın alabildi. Osmanlı tebaası 15 yıl ekmek bulmakta zorlandı, halk açlıkla pençeleşti. (Mustafa Akdağ, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, s. 42, 43, 89, 421-425) Osmanlı'da son büyük kıtlık 1873-1875 arasında görüldü. Ankara, Kırşehir, Yozgat, Çankırı ve Sivas'ta on binlerce insan açlıktan öldü. 12 Mayıs 1874'te Ankara'dan Basiret Gazetesi'ne gönderilen bir mektupta şöyle denilmekteydi: "Yirmi dört saatte bir defa arpa unundan bir bulamaç içiyoruz. Bu da bitmek üzeredir. Öküz ve diğer hayvanların tamamı telef oldu... Çoluk çocukların ekmek diye feryatlarına tahammül etmek mümkün değildir." 1873-1875 arasında Ankara'nın Keskin kazasındaki 160-170 köydeki 52.000 kişiden 20.000'i açlıktan öldü, 7.000'i başka yerlere göç etti. (Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, İstanbul, 1938, s. 210-213).Son Posta Gazetesi, Cumhuriyet 15. Yıl İlavesi; 29 Ekim 1938, s.6Osmanlı'da 16. yüzyıldan itibaren toprak düzeninin bozulması, sürekli savaşlar ve zaman zaman yaşanan kuraklıklar nedeniyle tarımsal üretim azaldı. 19. yüzyıldan beri Batı'nın sadece sanayi ürünleri değil, tarım ürünleri de Türkiye'yi istila etmeye başladı. Osmanlı, 19. yüzyılda buğday, pirinç gibi en temel tarım ürünlerini ithal etti. Örneğin, Osmanlı, 1878-1913 arasında her yıl ortalama net 75 bin ton un, 65 bin ton pirinç ve 10 bin ton buğday ithal etti. Bu ürünler için yabancı ülkelere her yıl net 2 milyon altın liraya yakın para ödendi. Fakat bu ithal tarım ürünleri ancak büyük kentlerin ihtiyacını karşıladı. Osmanlı, Rusya'dan buğday satın aldı.1914-1918 arasındaki Birinci Dünya Savaşı sırasında, tarımsal nüfusu oluşturan erkeklerin büyük bir bölümünün askere alınması ve savaş sonunda kaybedilen topraklar nedeniyle Osmanlı'da tarımsal üretim iyice azaldı. Genel Seferberlik döneminde 66 milyon dekar olan hububat üretimi 35 milyon dekara düştü. Savaş sırasında hububat üretimi 40 azaldı. Bu nedenle savaş öncesinde 28-35 para eden buğday, savaş sonuna doğru 1917 başında 80-90 paraya yükseldi. İstanbul'a gelen un azalınca ekmek fiyatları arttı. 12 Ağustos 1914'te İstanbul'da ekmek 60 paraya yükseldi. Devlet ordunun ihtiyacını karşılamak için tüccardaki buğday, koyun, patates, fasulye, nohut, soğan, sadeyağ gibi malların 25'ine "tekâlifi harbiye" olarak el koydu. Savaşta buğday ve ekmek dışındaki tüketim maddeleri de iyice azaldı. (İlhan Tekeli-Selim İlkin, Cumhuriyetin Harcı, s.6, 11, 13) 1918'de İstanbul'da ekmek sıkıntısı baş gösterdi.1919-1922 arasında Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu'da buğdaysız, ekmeksiz ve aç kalan insan sayısı hiç de az değildi.Osmanlı'da Tarımsal Üretimi Artırma ÇabalarıOsmanlı'da, Tanzimat döneminin başında, 1838'de, Dışişleri Bakanlığı'na bağlı bir "Ziraat ve Sanayi Meclisi" toplandı. 1840'ta çiftçilere tohumluk dağıtıldı. 1843'te bir "Ziraat Meclisi" daha toplandı. Bu meclis, bazı göçmenleri ziraata yönlendirdi. Çiftçileri yüksek faizden kurtarmanın yollarını aradı. Eyalet, sancak ve kaymakamlıklara birer "ziraat müdürü" ve "müdür yardımcısı" tayin edildi. Tarımsal üretimi artırmak da dâhil çeşitli konularda görüşlerine başvurmak için eyaletlerden murahhaslar çağrıldı. Eyaletlere "imar meclisleri" gönderildi. 1846'da ilk defa "Ziraat Bakanlığı" kuruldu. Hayvan hasatlıklarına karşı bazı tedbirler alındı. 1846'da Ayamama Çiftliği'nde ilk "Ziraat Mektebi" açıldı. 1848'de Fransa'dan baytar ve nalbant; 1849'da da Mektebi Tıbbiyenin Botanik Bahçesi için Viyana'dan bahçıvan getirilmesine karar verildi. 1845'te "Hayvanların Otlatılması ve Bağ ve Bahçelerin Muhafazası Hakkında Nizamname" kabul edildi. 1860'lardan itibaren pamuk tarımına önem verildi. Devlet, pamuk tarımını teşvik için 1862'de bir irade yayınladı. Buna göre üreticilere bazı kolaylıklar sağlandı. 1863'te çiftçilere önemli miktarda pamuk tohumu dağıtıldı. 1866'da Amerika'dan pamuk tohumu getirildi ve çiftçilere dağıtıldı. 1866'da pamuk yetiştiricilerine madalya verilmesine karar verildi. Tanzimat döneminde Osmanlı Devleti, uluslararası sergilerde bazı Türk tarım ürünlerini sergiledi. 1856'da bir "Orman Mektebi" açıldı. 1891'de "Halkalı Ziraat Mektebi" açıldı. Ayrıca 19. yüzyılda çeşitli vilayetlerde de çeşitli ziraat mektepleri açıldı.Türkiye'de Tanzimat'tan Cumhuriyete kadar tarımsal üretimi artırma çabaları maalesef istenilen sonucu vermedi.Atatürk, 1923'te Cumhuriyeti ilan ederken Türkiye'de nüfusun 85'i köylerde yaşıyordu. Halkın temel geçim kaynağı tarımdı. Ancak tarım ilkel yöntemlerle yapılıyor, pek çok arazi ekilmeden öylece boş duruyordu. Çiftçi parasız ve bilgisizdi. Tarımsal üretim çok yetersizdi.Erken Cumhuriyet Dönemi Tarım PolitikalarıAtatürk, "Türkiye'nin gerçek sahibi ve efendisi, gerçek üreticisi olan köylüdür" diyerek yola çıktı.Atatürk'ün, 8 Nisan 1923 tarihli "9 Umde Beyanname"sinin 3. ve 5. maddeleri tarımla ilgiliydi.1923'te İzmir İktisat Kongresi'nde tarımla ilgili ilk önemli kararlar alındı.1924'te "Köy Kanunu" çıkarıldı.1925'te köylüyü, çiftçiyi ezen "Aşar Vergisi" kaldırıldı.1929'da "Tarım Kredi Kooperatifleri" kuruldu."Ziraat Bankası" çiftçiye en uygun şekilde kredi verecek biçimde yeninden yapılandırıldı.Tarım eğitimi için yurt dışına öğrenci gönderildi.Eğitimde başöğretmen olan Atatürk, tarımda da başçiftçi oldu. 1925'te Ankara'da "Atatürk Orman Çiftliği"ni kurdu. Başka yerlerde de başka çiftlikler kurdu. Atatürk'ün örnek çiftliklerinde modern tarım ve ileri hayvancılık teknikleri uygulandı. Ziraat Enstitüsü ve tarım okullarında okuyan öğrenciler buralarda staj yaptı.1930'da Ankara'da kurulan "Yüksek Ziraat Mektebi," 1933'te ziraat, orman, baytar, ziraat sanatları ve tabiat ilmi adlı 5 bölümden oluşan "Yüksek Ziraat Enstitüsü"ne dönüştürüldü. Bu enstitüye çok sayıda Alman profesör getirildi. 1930'da İstanbul, Bursa, İzmir, Adana'da "Orta Ziraat Okulları" açıldı. 1930'da "Hayvan Sağlık Memurları Okulu", Bursa, Eriklice, Antalya, Diyarbakır'da "İpek Böcekçiliği Okulları" açıldı. Bursa'daki okul 1939'da "İpek Böcekçiliği Enstitüsü" oldu. Osmanlı'dan kalan 3 ziraat okulu iyileştirildi. Bunlara ek olarak Ankara, Kastamonu, Sivas, İzmir, Balıkesir, Bursa, Erzincan, Adana, Erzurum, Çorum'da "Uygulamalı Ziraat Okulları" açıldı. Ankara ve Adana'da da "Tarım Makinist Okulları" açıldı. 1943-1947 arasında 5 "Teknik Ziraat Okulu" ve 2 "Teknik Bahçıvanlık Okulu" açıldı.Atatürk, aynı zamanda örnek bir çiftçiydi.Köylüye süne böceğine dayanıklı buğday tohumu, 6 çeşit çeltik tohumu ve pamuk tohumu dağıtıldı. Çiftçiye dağıtılan yabancı tohumlar gümrük vergisinden muaf tutuldu.