Sahip çıkmak geleceğe borcumuz

Amcazâde Yalısı ve Divanhanesi geçmişi, mimari anlayışı, planlama ilkeleri ve ihtiva ettiği nakışlar açısından korunması gerekli en önemli kültür varlığı olmasına karşın ne yazık ki kaderine terk edilmiş hâlde. Türk kültür ve mimarisinin günümüze erişen bu eşi bulunmaz örneğine en kısa zamanda sahip çıkıp yok olmasını önlemek geleceğe borcumuz.Yalı sözcüğü Türkçe'ye mahsus bir kelime, sanırım yalamaktan geliyor. Bu nedenle, denizin sahili yaladığı noktada yapılan yapılara yalı denmekte. Şimdilerde pek hatırlanmaz ama bu gibi yapılar Farsça leb "dudak" kelimesi ile derya "deniz" kelimelerinin birleşiminden oluşan leb-i deryâ yani derya ile dudak dudağa olarak da tarif edilirdi. İstanbul'un en eski ahşap yapısı leb-i deryâ, hatta ondan öte rıhtımın üzerinden ahşap konsollarla denize doğru taşan Amcazâde Hüseyin Paşa Divanhanesi'dir. İstanbul'un sivil mimarlık örneklerinin acıklı durumunu gören bir grup insan 1976 yılında TAÇ Vakfı'nı kurduğu zaman en acil iş olarak Amcazâde Yalısı'ndan günümüze kalan Divanhane'nin onarımını üstlenmiş, bu yapının cephesini stilize ederek kendine amblem yapmıştı.Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı'nın kuruluşundan bu yana 46 sene geçti, ne yazık ki 1976-1977 senesinde yapılan acil onarım dışında Divanhane'nin geleceğe ulaşması için tek bir adım bile atılamadı. Son zamanlarda rahmetli Hüsrev Tayla'nın onarım için yaptığı çalışmalar ise çeşitli yollarla engellendi. Köprülü Vakfı'na ait olan Divanhane ve büyükçe arsası, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün izniyle söz konusu Divanhane'yi onarmak ve geçmişte her iki yanında bulunan yapıları turizm amaçlı kullanmak üzere bir firmaya ihale edildi. Sanırım bu iş on yılı aşkın süredir devam ediyor, ancak arpa boyu kadar yol alınmadığı görülüyor. Üstelik dışarıdan bir paravan içine alınan Divanhane'nin günümüzde ne durumda olduğunu da bilen yok.Dr. Feridun Nafiz Uzluk, "Nazım Divanı"nda bulunan bir tarih beytine göre Amcazâde Yalısı ve Divanhanesi'nin H. 11111699 tarihinde inşa edildiğini söyler. Bu tarihe göre 320 yaşında olan yapı gerek mimarisi gerekse içinde bulunan tezyinatı açısından çok önemli olup, günümüze ulaşan tek örnektir.var taboolaDivId "";var taboolaPlacement "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" 6685860;taboolaPlacement"Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" 6685860;taboolaPlacement "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola window._taboola || ;_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https:www.milliyet.com.tryazarlarsinan-genimsahip-cikmak-gelecege-borcumuz-6685860' });Yeni bir restitüsyonDivanhane'nin Selâmlık'tan arta kalan bir oda olduğu ileri sürülmektedir. Genelde batılıların "T" plan dediği bir plan anlayışına göre inşa edilen bu mekânın hemen arkasında, çeşitli oda, sofa, tuvalet gibi mekânların bulunması gerekirse de bu mekânların zaman içinde yok olduğu anlaşılmaktadır. Ancak, Fossati tarafından XIX. yüzyılın ortalarına doğru yapılan bir rölövede, bu bölümde yer alan hacimler net olarak belirtilmiştir. Sedad Hakkı Eldem, Fossati'nin rölövesi üzerine yaptığı bir yorumda; Divanhane'nin hemen arkasında yer alan bölümün, 1870'li yıllarda Abdullah Kardeşler tarafından çekilen fotoğraf ile uyumlu olmadığını ileri sürmektedir. Fossati'nin rölöve yaptığı tarihten kısa süre sonra bu bölümde bir değişiklik yapılmış olmalıdır. 19. yüzyıl ortalarına doğru Fransız asıllı Charles Theodore Frere tarafından yapılan ve Amcazâde Yalısı'na ait olduğu sanılan bir de yağlı boya tablo bulunmaktadır. Bu tabloda yalının daha sonraki tarihlerde kesilen geniş saçaklarının olduğunu görmekteyiz. Bu resimde de Divanhane'nin arkasında onun devamı şeklinde bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Yakın bir tarihte dikkatimi çeken Alberto Pasini'ye ait 1876 tarihli bir yağlı boya tabloda, Divanhane'nin güney bahçesine açılan cephesi görülmekte. Bu tablo dikkate alınarak yapı için yeni bir restitüsyon denemesi yapılması gerekmektedir.Divanhane'nin tam ortasında