Yeni Şafak SELÇUK TÜRKYILMAZ - Semerkant fotoğrafıSemerkant'tan neredeyse anlık olarak bütün dünyaya yansıyan meşhur fotoğraf Türkiye'de çok konuşuldu. Fotoğraf karesinde Şangay İşbirliği Örgütü üye ülkelerin liderleri, yan yana iki sehpanın etrafında bir araya gelmiş ve gayet sıcak bir sohbete katılmış bir hâlde görünüyordu. Fotoğrafta gördüğümüz kadarıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşuyor ve iki sehpanın etrafında buluşan liderler onu dinliyor. Aynı sahnenin aynı açıdan birkaç fotoğrafı olduğu için sehpaların etrafındaki liderleri tek tek tespit etmek mümkündü. Sayın Erdoğan ile birlikte Azerbaycan, Tacikistan, Rusya, Belarus, İran, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan ve Moğolistan devlet başkanları da fotoğraf karesindeydi. Çin ve Hindistan liderleri, muhtemelen, sehpaların etrafında değildi. Herhâlde ev sahibi olduğu için Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyâyev, ayaktaydı.Semerkant'tan dünyaya hangi fotoğrafların yansıdığını zaman gösterecek. Fakat Semerkant fotoğrafı olarak adlandırabileceğimiz sahnenin Türkiye kamuoyu için farklı anlamlar içerdiği çok açık. Semerkant fotoğrafından, geleneksel ve sosyal medya aracılığı ile haberdar olduktan hemen sonra oldukça ilgi çekici bir tartışma yaşandı. Tartışmaya katılım oldukça yüksekti. Bu elbette karşılıklı bir konuşma değildi. En genel hatlarıyla birbirine zıt iki taraf ortaya çıktı. Peki, taraflar, fotoğraf karesine hangi anlamları yüklemişti Birbirine zıt iki tarafın yüklediği anlamlar elbette birbirinden farklıydı. Fakat yine de en genel hatlarıyla iki tarafın iki ayrı dünyaya tekabül ettiğini görmüş olduk. Bir fotoğraf karesine birçok şeyin sığıp sığmayacağı konusunda şüphesi olanları Semerkant fotoğrafına bir daha bakmalıdır. Edip Cansever'in meşhur şiirine telmih yapacak değilim fakat bu fotoğraf karesine birçok şeyin sığdığını da söylemek zorundayım.Semerkant fotoğrafı demokratik değerleri temsil eden Batı dünyası ile otoriter rejimlerden oluşan Doğu dünyası karşıtlığına indirgenebilir mi Sağ, sol ve muhafazakâr liberaller genel olarak Semerkant fotoğrafını bu karşıtlık üzerinden değerlendirdi. Böylelikle hemen hepsi Karl Wittfogel'in "oryantal despotizm" tanımının bir adım ötesine geçemediklerini göstermiş oldular. Peki, bugün, bu türden tanımlamaların benimsenmesini oryantalist etki kategorisinde mi ele almamız gerekir yoksa 19. yüzyılın kolonyalist yayılmacılık ideolojisinin günümüzdeki tezahürleri olarak mı görmeliyiz Çünkü sıradan bir etkilenme sürecinin dışında, taraf olmaya zorlayan bir değişim dinamiğinin neredeyse bütün dünyayı derinden sarstığı bir dönemden geçtiğimiz çok açıktır. Elbette böylesi dönemlerde karşıt fikirler birbirinden beslenebilir. Fakat Semerkant fotoğrafını rejim tartışmaları eşliğinde değerlendirmek, elbette, Batı dünyası ekseninde konumlanmanın bir sonucudur. Bu da Avrupamerkezci bir bakış olarak tanımlanır.İki sehpanın etrafında Türk ülkelerinin liderlerinin yer aldığını da söyledik. Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan,