Türkiye'nin önceki gün Suriye'nin kuzeyinde düzenlediği hava operasyonu, 2019 yılı ekim ayında Fırat'ın doğusunda geniş bir alanda gerçekleştirilen "Barış Pınarı Harekâtı"ndan sonra bu spesifik bölgede icra edilen ilk kapsamlı hava harekâtıdır. Ayrıca, özellikle seçilen hedefler açısından da bir dizi "ilk"ler de içermektedir.Ancak harekâtın bu yönlerinin değerlendirmesine geçmeden önce temel bir tespit yapalım. Türkiye'nin bu hamlesindeki ana hedefi, ABD'nin DEAŞ'la mücadele gerekçesiyle oluşturduğu ve omurgasını PKK'nın Suriye'deki uzantısı olan PYDYPG üzerinden kurguladığı kısaca "SDG" olarak adlandırılan Suriye Demokratik Güçleri'dir.Harekât üzerine yaptığı bir açıklamayla bunu "karşılıksız bırakmayacağını" duyuran, önceki gün sahada Kilis'teki Öncüpınar sınır kapısına roket saldırısı düzenleyerek karşılık veren SDG olmuştur. SDG'nin ABD'nin Suriye'deki en değerli müttefiki olduğunu, bu örgütün ekonomik ve askeri desteğini ABD'den aldığını hesaba kattığımızda, sahada yaşanmakta olan çatışmayı, sahnenin arka planında Türkiye ile ABD arasında cereyan eden dolaylı bir çatışma olarak görmekte bir mahzur yoktur.Haberin DevamıBir başka anlatımla, Türkiye ile ABD, Suriye sınırının kuzeyinde iki NATO müttefiki olarak yan yana konumlanırken, sınırın güneyinde ABD, PKK uzantısı olan ve Türkiye'yi de askeri açıdan hedef almaktan kaçınmayan SDG ile ittifak ilişkisi içine girmektedir. Bu yönüyle bakıldığında, ABD, sınırın kuzeyinde ve güneyinde Türkiye'nin karşısına iki ayrı kimlikle çıkmaktadır.Bu noktada harekâtın Türkiye ile ABD'yi birlikte ilgilendiren bir başka dikkat çekici ayrıntısına odaklanalım. Cumhurbaşkanlığı tarafından önceki gün yapılan bir sosyal medya paylaşımına göre, Erdoğan bu harekâtla ilgili talimatı geçen hafta G-20 Zirvesi'ne katılmak üzere gittiği Endonezya'dan döndükten hemen sonra vermiştir. Bu paylaşımda, kendisini Endonezya'dan İstanbul'a getiren uçağın içinde Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve iki askeri yetkili ile birlikte görüyoruz. Uçak, havalimanına 16 Kasım Çarşamba günü gece yarısına doğru inmiştir.Fotoğraflardan anlıyoruz ki Erdoğan, G-20 Zirvesi'nden dönmüş ve uçaktan inmeden kendisini bekleyen askeri yetkililerin de katıldığı bir değerlendirme toplantısına katılıp ardından talimatını vermiştir.Erdoğan, bir gün önce de (15 Kasım) Endonezya'da ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmüştü. Bu durumda Erdoğan, Biden ile görüşmesinin hemen ertesi günü ABD'nin Suriye'deki müttefiki SDG'nin vurulmasını kararlaştırmıştır. Buradaki zamanlama kuşkusuz dikkat çekicidir.Haberin DevamıAyrıca şu ayrıntıların da altını çizebiliriz. Erdoğan'ın dün Katar'dan dönerken yaptığı açıklamadan, Türk tarafının harekâtın başlamasından önce sahada asker bulunduran ülkelerle "Çatışmasızlık Kanalları"nı (deconfliction channels) çalıştırdığı anlaşılıyor.Bu mekanizma, askeri operasyonlardan önce sahada asker bulunduran ancak hedef konumunda olmayan üçüncü tarafların alandan çekilmeleri için bilgilendirilmeleri şeklinde işletiliyor. Erdoğan da dün "Burada varlık gösteren ülkelere biz diplomatik ilişkilerimizi yaparak adımlarımızı ona göre attık ve atıyoruz" diyerek bu durumu teyit etmiştir.Dolayısıyla, Kuzey Suriye'de sahada asker bulunduran ABD, Rusya ve muhtemelen İran'ın da harekâttan kısa bir süre önce bilgilendirildiklerini tahmin edebiliriz.Haberin DevamıHarekâtta Türk Silahlı Kuvvetleri'nin insansız hava araçları Suriye hava sahasına girerken, Türk savaş uçaklarının Suriye'deki hedeflere dönük füze atışlarını sınır hattında, Türkiye hava sahasından yaptıkları anlaşılıyor. Suriye'nin, Fırat'ın doğusundaki hava sahası ABD, batısındaki hava sahası ise Rusya tarafından kontrol ediliyor.Bu harekâtın taşıdığı önemli bir yeni unsur, Türkiye'nin daha önce askeri harekâtlarda havadan hedef almadığı bazı merkezleri bu kez doğrudan vurmasıdır. Bunların başında Kobani, Arapça adıyla da Ayn el Arab yerleşimi geliyor. Şanlıurfa Suruç'un hemen karşısındaki Kobani, 2014 yılında DEAŞ'ın kuşatmasında Suriyeli Kürt gruplarının direnişiyle bütün dünyanın ilgi odağı olmuştu. ABD, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 2019 yılındaki Barış Pınarı Harekâtı sırasında Kobani'nin hedef alınmaması için koruyucu bir tutum sergilemişti. Türkiye'nin Kobani'deki YPGSDG merkezlerini bu kez hedef alması, ABD karşısında gerilim eşiğini yükselttiğini gösteriyor.Haberin DevamıBunun gibi yine ilk kez havadan uçakla vurulan bir yer de Suriye sınırının en doğusunda, Irak sınırına bitişik olan El Malikiye bölgesi. Burası, PKK'nın özellikle Suriye ile Irak arasındaki sınır geçişlerinde kullandığı bir bölge olarak önemli bir stratejik kavşak oluşturuyor.Bir bu kadar dikkat çekici olan, Fırat'ın batısında da Tel Rifat bölgesinin yine Türk savaş uçakları tarafından ilk kez hedef alınmasıdır. SDG'nin Tel Rifat'ta birden çok noktada konuşlanmasının yanı sıra, hem Rusya hem de İran'ın burada asker bulundurduğunu hesaba katmamız gerekiyor.Hadisenin kayda değer bir diğer yönü, görünüşte harekât ABD'ye de bir mesaj taşımakla birlikte, aslında hedeflerin önemli bir bölümünün Rusya'nın kontrol etmeyi taahhüt ettiği bir bölgede yer almasıdır. Bu durum, Türkiye ile Rusya arasında 22 Ekim 2019 tarihinde imzalanan 10 maddelik Soçi Mutabakatı ile yakından ilgilidir.Haberin DevamıHatırlanacaktır, bu mutabakat ABD'nin 2019 yılı ekim ayı ortasında Fırat'ın doğusunda Irak sınırına kadar uzanan bölgede