KKTC İzlenimleri: Türk Devletleri Teşkilatı'nın 'Gözlemci Üye' kararı KKTC'de özgüveni artırmış

Bundan tam 39 yıl önce 15 Kasım 1983 günü Cumhuriyet gazetesinin genç diplomasi muhabiri olarak dönemin Dışişleri Bakanı İlter Türkmen'in düzenlediği basın toplantısına heyecanla gitmiştim. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kuruluşu o sabah Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD) Meclisi'nin oybirliği ile aldığı bir kararla dünyayla duyurulmuştu.Bu karar uluslararası alanda büyük bir sarsıntı yaratmıştı. Bütün dikkatler, doğuşu ilan edilen yeni devleti kimin ya da kimlerin tanıyacağı sorusuna çevrilmişti.Akşam saatlerine kadar dış dünyadan KKTC'nin tanınması konusunda hiçbir açıklama gelmedi. Türkiye de sessiz kalmıştı. Dışişleri Bakanı Türkmen ise düzenlediği basın toplantısında Türkiye'nin KKTC'yi tanıma kararını açıklamış ve Yunanistan'ı "teenni"ye davet etmişti. Yani mesajını geniş bir şekilde yorumlayarak aktarırsak, Yunanistan'ı tepki olarak bir adım atmadan önce iki kez düşünmeye, yanlış bir hareket yapmamaya davet etmiş, yoksa bunun sonuçları olacağını hissettirmişti.Ankara'nın planı, ilk olarak Bangladeş ve ardından Pakistan'ın KKTC'yi tanıdıklarını açıklamaları, Türkiye'nin de daha sonra bu ülkelere katılmasıydı. Ancak ABD ve Birleşik Krallık'ın büyük bir süratle bu iki ülke üzerinde bütün ağırlıklarını koymaları sonucu beklentiler boşa çıkınca, Türkiye'nin akşam saatlerine doğru tek başına tanıma açıklamasını yapmak dışında bir seçeneği kalmamıştı.Haberin DevamıMaraş'ın girişinde: TBMM Başkanı Prof. Mustafa Şentop (soldan üçüncü), önceki gün Kıbrıs'taki Maraş bölgesine giderek burada KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar (en solda) ve KKTC Meclis Başkanı Zorlu Töre (en sağda) ile birlikte incelemelerde bulundu. Sedat Ergin (soldan ikinci) Maraş'taki heyetle birlikte.O akşam Dışişleri'nden çıkıp haberi yazdırmak üzere Bakanlıklar'dan Kızılay'daki büroya doğru koşar adım giderken, yıllar sonra 2022 yılında KKTC'nin 39'uncu kuruluş yıldönümü törenlerini adada izleyeceğimi bilemezdim.Önceki gün Dr. Fazıl Küçük Bulvarı'nda kuruluş kutlamaları çerçevesiyle mehter marşıyla başlayan, ardından askeri bando eşliğinde devam eden resmi geçit törenini izlerken İlter Türkmen'in KKTC'yi tanıma kararını açıkladığı o basın toplantısını bütün canlılığıyla hatırladım.Hiç unutmuyorum, İlter Türkmen, KKTC'yi kaç ülkenin tanımasını beklediği yolundaki bir soruyu, "İstatistikleri yanımda getirmeyi unuttum" diyerek espriyle geçiştirmişti.Haberin DevamıEvet, geçen 39 yıl içinde Türkiye dışında KKTC'yi uluslararası alanda resmen tanıyan başka bir ülke çıkmadı ama bu durum KKTC'nin bütün ambargolara rağmen varlığını sürdürmesini, ciddi sorunlara sahne olmakla birlikte güçlenmesini, hepsinden önemlisi demokrasisini dinamik bir zeminde yürütebilmesini herhangi bir şekilde engellemedi.KKTC'Yİ İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI DAGÖZLEMCİ GÖRÜYORDU, BİR FARKLA...Bu süre içinde tanınma yolunda sınırlı olarak sağlanabilen tek gelişme İslam İşbirliği Teşkilatı'nda (İİT) kaydedilmişti. Bu örgüt, kuzeydeki yapıyı daha KTFD olduğu dönemdeönce "Kıbrıs Türk Müslüman Topluluğu" kimliğiyle "Misafir" statüsünde bünyesine kabul etmiş, ardından 1978'de bu statüyü "gözlemci"ye çevirmişti. KKTC 1983'te ilan edildikten sonra da uzun yıllar gözlemci statüsünde herhangi bir değişiklik olmamıştı.Haberin DevamıEn önemli değişiklik, 2004 yılındaki referandumda BM'nin Annan Planı KKTC tarafında kabul edilip Kıbrıs Rum Kesimi'nde reddedilince, İİT, Türk tarafının bu adımının yarattığı olumlu etkiyle ertesi yıl KKTC'nin statüsünde değişikliğe gitmişti. İİT, 2005 yılında KKTC'yi hâlâ gözlemci konumunda tutmakla birlikte, bu kez Annan Planı'ndaki adı ile "Kıbrıs Türk Devleti" (Turkish Cypriot State) adıyla tescil etmişti. Cemaat'ten Devlet'e geçiş olmuş, ancak KKTC'nin adı telaffuz edilmekten kaçınılmıştı.TDT'NİN GÖZLEMCİ STATÜSÜNÜN FARKIBunun bir adım ilerisine giden bir gelişme Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) geçen hafta Özbekistan'ın Semerkant kentinde düzenlenen ve Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın temsil ettiği liderler zirve toplantısında alınan bir karar oldu. TDT zirvesinde KKTC'nin örgüte kendi anayasal ismiyle yani KKTC kimliğiyle "Gözlemci Üye" olarak kabul edilmesi kararlaştırıldı. Bu, İİT'nin "Kıbrıs Türk Devleti" tanımlamasından bir kademe ileri giden bir gelişmeyi gösteriyor.Haberin DevamıBu karar resmi tanımanın altında kaldığı için yetersiz görülebilir. Ama KKTC'de önceki gün katıldığım 39'uncu yıl kutlama törenlerinde kararın burada büyük bir etki yarattığını gözlemek mümkündü. TDT'nin kararı KKTC'de morallerin yükselmesine yol açmış. Gözlemci bile olsa bağımsız devletin kendi adıyla bir uluslararası örgütte tescil edilmesi, KKTC'de hissedilir bir özgüven duygusunu beraberinde getirmiş.Nitekim KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, önceki gün törene hitabında TDT zirvesindeki kararın KKTC tarihinde önemli bir kilometre taşı olacağını belirterek, "Şu anda bağımsız, özgür KKTC'nin temelleri daha da güçlenmiştir. Bu kazanım KKTC devletinin harcına harç katmıştır. Gözlemci üyelik KKTC'ye yeni kapılar açacak" diye konuştu.Haberin DevamıTDT'nin kararı, törenlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan adına Türkiye'yi temsil eden TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un konuşmalarında da geniş bir vurgu aldı. Prof. Şentop, TDT'den çıkan sonucu "KKTC'nin tanınması yolundaki ilk adım" olarak nitelendirdi, "KKTC'nin bağımsız bir devlet olarak ilelebet yaşayacağını" söyledi.Gelinen bu nokta, benim de 15 Kasım 1983'te katıldığım tarihi basın toplantısından sonra geçen 39 yıl içindeki Kıbrıs tanıklığımın bir özeti olarak görülebilir.MARAŞ CEPHESİNDE HAREKETLİLİK SÜRÜYOR MESLEK hayatım boyunca Kıbrıs sorunu çerçevesinde Maraş üzerine pek çok haber ve yazı yazdım ama bu şehre hiç adım atmamıştım. Yalnızca Magosa'ya kadar gelip tel örgülerin arkasındaki "Yasak Bölge" içinde, Akdeniz kıyısında güneye doğru uzanıp giden bir hayalet şehrin terk edilmiş binalarına bakmıştım uzaktan. Bu metruk kent görüntüsü Akdeniz'in gökyüzünün altında yayılan mavi derinliği karşısında büyük bir tezat yaratıyordu.Önceki gün ilk kez Maraş'a ayak bastım, sahil boyunca yürüdüm. Burada kasım ayı olmasına rağmen tek tük de olsa denize giren insanlar gördüm, kıyıda açılmış bir kafede oturmuş keyif yapan insanlara tanıklık ettim.Ancak Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 1974 yılında Barış Harekâtı'nın ikinci aşamasında tümüyle kontrolü altına aldığı bu şehrin ana caddelerinden biri üzerinde yürümek çok değişik bir tecrübeydi benim için.Her şey, Rumların tam 48 yıl önce, yani neredeyse yarım yüzyıl önce şehri terk ederken bıraktıkları gibi kalmıştı. Maraş'ta zaman durmuştu. Buna karşılık geçen on yıllar zarfında bakımsızlık içinde yüksek binaların, otellerin, müstakil evlerin çoğunda kapılar, pencereler kırık dökük vaziyette çürümeye yüz tutmuş durumdaydı; benzer şekilde restoranlar, barlar, kafeler, hediyelik eşya mağazaları, muhtelif dükkânlar...İşyerlerinin levhalarının çoğu yerli yerinde duruyordu. Ana caddelerden biri üzerindeki gösterişli tiyatro binası antik Yunan tarzının hâkim olduğu mimarisiyle havasından pek bir şey kaybetmiş gibi görünmüyordu.Bu şehir 1974'e kadar Doğu Akdeniz'in en önemli turizm, eğlence merkezlerinden biriydi. Bütün yıkık döküklük arasından geçmişin iddiasını hatırlatan bir uğultunun o enkazın içinden size ulaştığını hissediyorsunuz.Maraş'taki tiyatro binasının önünde: Maraş'taki askeri bölge Ekim 2020'den bu yana sınırlı bir şekilde ziyaretlere açılmış bulunuyor. Maraş'ın ziyaretlere açılan Demokrasi Caddesi'nde gösterişli mimarisiyle dikkat çeken bir tiyatro binası da var.MARAŞ'TA İKİ KADEMELİ HAMLELERErsin Tatar'ın cumhurbaşkanlığına geçmeden önce başbakanlık koltuğunda oturduğu KKTC hükümeti, 8 Ekim 2020 tarihinde başlayacak şekilde Maraş'ın sınırlı bir kesimini ziyaretlere açmıştı. Bu karar özellikle başta AB olmak üzere Batılı çevrelerde şiddetli tepkilere neden olmuştu.Başlatılan uygulama, ilk aşamada sahilde toplam uzunluğu 850 metre olan iki ayrı plaj alanı ile bunlara açılan iki ana caddeyi içeriyor. Ziyaretçiler bu plajlara gelip denize girebiliyorlar, ayrıca terk edilmiş bu iki caddede dolaşabiliyorlar.Bu arada, 12 Temmuz 2021 tarihinde atılan ikinci bir adımla Maraş'ta askeri bölge içinde kuzeyde arazinin yaklaşık yüzde 3.5'luk bölümüne denk gelen bir alan pilot proje olarak sivil statüye geçirildi. KKTC makamları, bu adımın ardından bir duyuru ile Maraş'ta bu bölgede taşınmazı olan Rumlara, Taşınmaz Mal Komisyonu'na başvuru yapabilecekleri çağrısında bulundular.Bu adımın