Artık işe yaramayan insanlara ne olacak

Tarihçi Yuval Noah Harari, 2017'de yayımladığı "Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi" başlıklı eserinde önemli bir soru soruyor:"Alabildiğine yetenekli algoritmalar neredeyse her şeyi biz insanlardan daha iyi idare etmeye başlayıp bizi işsiz bıraktığında ne yapacağız"Tarih boyunca insanlar üç ana sektörde istihdam edildiler: tarım, sanayi ve hizmet... Harari, 19. asra dek çoğu tarımda istihdam edilen insanların, Sanayi Devrimi'yle beraber gelişmiş ülkelerde tarlalarını ve sürülerini bırakıp sanayide çalışmaya başladıklarını, ve nihayet gitgide artan oranlarda uzmanlaşarak hizmet sektörüne kaydıklarını hatırlatıyor.Burada "uzmanlaşma" anahtar kelimeHizmet sektörüne kayan insanlar, gittikçe karmaşıklaşan ve daha çok bilgi ve tecrübe gerektiren işlerin altından kalkabilmek için mecburen ihtisasa yöneliyor, belli bir alanda uzmanlaşıyorlar.Yaklaşık bin sene önce yaşayan İbn-i Sina sadece hekim değildi. Aynı zamanda matematikçi, fizikçi, botanikçi, biyolog, mineralog, meteorolog, astronom ve filozoftu! Ama bugün bir tıp doktoruna artık -bırakın bu birbirlerinden tamamen farklı bilimlerle uğraşmayı- tek başına kardiyoloji, ortopedi, nöroloji, dermatoloji gibi tıbbın belirli bir üst dalında genel bilgi sahibi olmak yetmiyor.Çünkü insanlar -sırf adının önünde "doktor" yazıyor diye- kırılan kolları için bir dermatoloğa gitmedikleri gibi, çocuklarını sünnet ettirmek gibi basit bir işlem için bile herhangi bir genel cerrahın kapısını çalmıyorlar.Bir iki asır öncesine kadar her polis her türlü suçla uğraşırken, şimdi polisler terörle mücadele, narkotik, asayiş, organize suçla mücadele, kaçakçılık, trafik gibi sahalarda uzmanlaşmak durumundalar.Artık avukat tutacağımız zaman herhangi bir avukata baş vurmuyoruz. Davamızın cinsine göre ceza hukuku, medeni hukuk, uluslararası hukuk, ticaret hukuku gibi sahaların birinde uzmanlaşmış profesyonelleri arıyoruz.İşte bu "uzmanlaşma", algoritmalara insanlarla rekabet etme, hatta insanları geçme fırsatı veriyor.Bugün hiçbir robot, algoritma, yapay zeka uygulaması bir insanın "tek başına" yapabildiklerinin bir kaçını bile yapamıyor. Harari bunu şöyle örneklendiriyor: "Avcı-toplayıcı bir robot tasarlamak son derece zor olurdu çünkü geçmişte avcı-toplayıcılar hayatta kalabilmek için sayısız farklı beceriyi öğrenmek zorundaydı. Böyle bir robotun taşlardan mızrak uçları hazırlayabilmesi, ormanda yenilebilir mantarları ayırabilmesi, yaraları sarmak için tıbbi bitkileri kullanabilmesi, bir mamutun izini sürebilmesi ve sürekli onlarca farklı avcıyla irtibat hâlinde kalabilmesi gerekirdi."Fakat konu, sadece belli bir sahada