Türkiye ile Ermenistan'ın normalleşmesi nasıl bir zeminde inşa edilebilir

Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme sürecini başlatmak üzere taraflarca tayin edilen Özel Temsilciler Moskova'da biraraya geldiler. Türkiye'yi Büyükelçi Serdar Kılıç, Ermenistan'ı da Parlamento Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan temsil etti. Görüşme sonrası Dışişleri Bakanlığından kısa bir açıklama yapıldı. Açıklamada olumlu bir atmosferde geçtiği belirtilen müzakerelerin ön koşulsuz bir biçimde yürütüleceği vurgulanırken hedefin "tam normalleşme" olduğunun altı çizildi. Yani karşılıklı diplomatik temsilciliklerin açılmasına ve büyükelçilerin atanmasına varacak bir süreç tam normalleşme... Diplomatik ve yapısal bir normalleşme daha seslendirilebilir gözükse de uzun yıllara dayanan düşmanlıkların ve kronikleşen güven sorununun çözümlenmesi kolay olmayacak! Öyle ki müzakerediyalog zeminindeki bu kritik araçların makul bir noktaya taşınması durumunda ilişkilerin normalleşme iradesinde de sürdürülebilirlik sağlanabilir. Hedef bu olsa bile ulaşılması için ciddi bir zaman ve emek gerekiyor. Gerek iki ülke ilişkilerindeki sorunlu alanlar gerekse Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri ve hatta Rusya-ABD arasındaki denge bile bu süreçte belirleyici olacak. Örneğin her yıl Nisan ayında Türkiye'ye yöneltilen sözde soykırım propagandası bu yıl nasıl bir iklimde şekillenecek Ya da Karabağ'da sınırların, karşılıklı koridorların tayini nasıl belirlenecek Bu vb değişkenler özel temsilcilerin görüşmelerinin siyasi neticelerinde çok etkili olacaktır. Ermenistan'ın hem Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü tanıması ve saygı göstermesi hem de Türkiye'ye karşı söylemlerini kabul edilebilir bir düzeyde götürmesi gerekiyor. Özel temsilcilerin görüşmesi öncesinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in açıklamalarını tesadüf olarak görülmemeli. "Ermenistan eğer bizim toprak bütünlüğümüzü tanımak istemezse, biz de onların toprak bütünlüğünü tanımayacağız. Ve onların toprak bütünlüğümüzü tanımamak için sahip olduklarından belki yüz kat daha fazla nedenimiz var." dedi. Ve elbette bir diğer kritik süreç Türkiye-Rusya arasındaki ilişkilerin gidişatı olacaktır. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov