Kazakistan'daki olaylar (2): Nasıl bir tehlike atlatıldı

Geçtiğimiz bir haftada Kazakistan için 30 yıllık bağımsızlık sürecinin en zor günleri yaşandı. Geçmişte lokal gerginlikler, protestolar olsa da bu ölçüde bir kaos hiç yaşanmamıştı. Her şeye rağmen bazı bölge ülkelerine göre Kazakistan, kendine özgü demografisi ve kültürel dokusuyla bu vb tehlikelere karşı belirli direnç alanları kurabilmişti. Kimi yorumlarda ülke ekonomisi tek sebep olarak gösterilse de karşı karşıya olunan fotoğrafın başka renkleri olduğu kısa zamanda görülecektir. Bununla birlikte özellikle 2015 yılından beri radikal bazı grupların bazı yerlerde daha görünür olmaya başladığına yönelik tehlikelere dikkat çekiliyordu. (Bkz."Büyük Bozkırın Yükselişi...") Olayların bu boyutlara varmasında söz konusu tehlikelerin ne ölçüde kendisini gösterdiği güvenlik mekanizmasının irdelediği detaylardan biri. Eğer kanıtlar güçlü olursa Orta Asya için yeni ve belki de ortak bir güvenlik stratejisi yeniden güncellenmesine sebep olacaktır. Kazakistan'ın istikrarı ve iç bütünlüğü açısından kritik olan bu hususun yanında olası güç mücadelesinin yaşananlardaki sebepsonuç ilişkisi kimi iddialara rağmen hala net olarak görülemiyor. Şüphesiz önümüzdeki günlerde daha açık işaretler ortaya çıkacaktır. Bir de uluslararası arka planına bakmak gerekiyor ki Kazakistan'ın başarıyla uyguladığı çok yönlü dış politikasının bundan nasıl etkileneceği irdelenmeli. Geçmişte yaptığı pek çok üst düzey görev dikkate alınırsa Cumhurbaşkanı Tokayev bu konuda güçlü bir hafıza... Şu an olaylar kontrol altında. Ancak ülkedeki gerginlik sürüyor. Maddi ve manevi yaraların sarılması zaman alacak. Bu sabah itibariyle gözaltına alınanların sayısı 8200 dolayında. 1300'den fazla yaralı olduğu açıklanırken ölü sayısı şuan net olarak bilinmiyor. Bir haftalık kaosun ekonomide de olumsuz etkileri oldu. Ülke genelinde 1270 işletme ve en az 3 milyar dolarlık zarar olduğu ifade edilmekte. Beklendiği üzere Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev dün önemli açıklamalar yaptı. Kazakistan halk fonu adıyla kamu ve özel sektörün oluşturacağı bir bütçenin yoksul kesimlere destek için kullanılacağını söyledi. Kamu görevlilerinin halkla iletişim kurarken dikkatli olmasını istedi. Gelir artırıcı ve işsizliği azaltıcı tedbirlerin öne çıkacağını belirtti. Bu arada yeni hükümet parlamentoda onaylandı. Hükümetin yaş ortalaması 45 ve ülkede bir süredir devam eden gençleştirme süreci hızını artırıyor. Yeni atamalar tedrici bir kadro değişikliği yapılacağını açıkça gösteriyor. Ülkenin yönetim sistemine göre halkın seçtiği cumhurbaşkanının yanı sıra parlamentodan güven almak zorunda olan başbakan ve hükümeti de bulunuyor. Parlamentoda hakim parti iktidardaki Nur-Otan Partisi. Partinin Genel Başkanlığı bir süre önce Nazarbayev tarafından mevcut cumhurbaşkanı Tokayev'e devredilmişti. Cumhurbaşkanı Tokayev'in işaret ettiği iki önemli boyut vardı. Birincisi "yurtdışı destekli terörist saldırılar", ikincisi de "istihbarat teşkilatındaki belirgin zafiyet". Bu doğrultuda ülkenin önemli isimlerinden mevcut istihbarat teşkilatının başındaki isim, Karim Masimov önce görevden alındı sonra da vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. Bu önemli, zira daha önce başbakanlık, güvenlik konseyi başkanlığı yapmış bir isim. Ancak dünkü konuşmasında sayın Tokayev merak edilen bu detaya girmedi. Şu an için netleşen tablo, olayların tek bir merkezden ve organize