CHP'nin kritik kurultayı

Kurultay ya değişimle; özüne, kuruluş amacına, ilkelerine dönüşle partinin önünü açacak ya da partinin kişisel egoların tatmin aracı olarak etkisizleşme sürecini sürdürecekti.

Kurultay öncesi partinin kökeni, kuruluş ilkeleri, önemli kurultay kararını yinelemek yol gösterici olabilir.

Parti, 1923 yılında Kurtuluş Savaşı'nı yürüten siyasal örgüt Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin, (ARMHC) Mustafa Kemal Paşa tarafından "Halk Fırkası" adına dönüştürülmesiyle kurulmuştur. Partinin kuruluş bildirgesinde, "Egemenliğin kayıtsız şartsız ulusa ait olduğu, halkın kendisini yöneteceği, TBMM'nin ulusun tek temsilcisi olduğu" belirtilmiştir. Partinin kökeni ARMCH olduğundan Mustafa Kemal Paşa'nın önerisiyle Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri'nin birleşme kararının alındığı, 11 Eylül 1919 tarihinde toplanan Sivas Kongresi, partinin ilk kurultayı olarak kabul edilmiştir.

Mustafa Kemal Paşa'nın "Büyük Nutuk"unu okuduğu 1927 yılında toplanan partinin ikinci kurultayında cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık ilkeleri kabul edilmiştir.

1931 kurultayında devletçilik, laiklik, devrimcilik ilkeleri kabul edilerek partinin simgesi altı ok tamamlanmıştır. Kurultayda tek dereceli seçim, kadınlara oy hakkı, eğitim, gençliğin yetiştirilmesi için Halkevlerinin açılması da kararlaştırılmıştır.

1939 kurultayına partide denetim eksikliğini gidermek amacıyla TBMM'de muhalefet partisi gibi çalışması öngörülen "müstakil grup" kuruldu.

Çok partili siyasal düzene geçildikten sonra 1946 yılında toplanan 2'nci Olağanüstü Kurultay'da partinin tüzük ve programı belirli bir sınıfın fikirlerini yayma ve mücadelesini yasaklayan düzenleme programından çıkarılarak genel başkanlığın değişmezliği maddesi kaldırılarak müstakil grup faaliyetine son verilerek demokratikleştirildi.

14 Mayıs 1950 seçimini yitiren CHP'nin devlet partisi olduğu söylemiyle dağılacağı bazı çevrelerce ümitle beklenirken İsmet İnönü olağanüstü kurultay çağrısı yaptı. Benim de izleme olanağını bulduğum, Ankara Halkevi'nde toplanan kurultayda, inanç, kararlılık, güven, onur vardı. CHP, beklentinin aksine yaşamını sürdürdü. 1953 kurultayında, hukuk devleti, yargı bağımsızlığı, Anayasa Mahkemesi, üniversite özerkliği, grev ve lokavt hakları programa alındı. 1957 yılı kurultayında "İlk Hedefler Beyannamesi" adı altında tüm antidemokratik yasaların kaldırılacağı, anayasanın, halk egemenliği, sosyal adalet, toplumsal güvenlik esaslarına bağlı kalarak değiştirileceği, idari işlemlerin yargı denetimine bağlı olacağı taahhüt edildi.

1965 yılında, devletçilik, laiklik, reformculuk, sosyal adalet ilkelerini içeren "ortanın solu" kavramı partinin siyasal yelpazede yerini belirlemek üzere benimsendi.