Anayasa Mahkemesi (AYM) vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalarda istinaf sonrasında temyiz talep edebilmek için öngörülen parasal sınırı Anayasa'ya aykırı buldu ve iptal etti. Peki iptal kararı sonrası temyizde neler değişti Davanın konusu kaç lira olursa olsun Danıştay'da temyiz yolu mı açıldı Milyonlarca vatandaş ve vergi mükellefini ilgilendiren bu iptal kararı ile ilgili merak edilenleri avukat Dr. Burak Aslanpınar'a sordum...

ANAYASA'YAAYKIRI BULUNDU

- Bu karar ne anlama geliyor

Avukat Aslanpınar: İdari yargıda önceleri iki dereceli sistem vardı. Yani vergi veya idare mahkemesi kararı temyiz edilebiliyor ve Danıştay karar veriyordu. Başka bir merci yoktu. Daha sonra istinaf devreye alındı. Böylece üç dereceli bir sistemimiz oldu. Bu sistemde ilk derece mahkemesi kararı, önce istinaf edilerek bölge idare mahkemesine sonra da temyiz edilerek Danıştay'a taşınıyor. Ancak kanunda belirlenen bazı davalardaki kararlar ve her yıl yeniden belirlenen belli parasal sınırların altındaki dava dosyaları istinaf ya da temyiz edilemiyor. 2023 yılı için temyiz sınırı 581 bin TL, istinaf sınırı ise 20 bin TL olarak belirlendi. AYM'nin iptal ettiği hüküm gereğince dava konusu 581 bin TL olan bir uyuşmazlıkta istinaf mahkemesi kararını temyiz edemiyorsunuz. Ama 581 bin 1 TL olunca temyiz yolu açık oluyordu. Yani 1 TL davanın kaderini değiştirebiliyordu. AYM konusu 581 bin Türk Lirası'nın altındaki davalar hakkında temyiz kanun yoluna başvurulamamasını öngören kuralın Anayasa'ya aykırı buldu ve iptal etti.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

- İptal kararının gerekçesi nedir

AYM, hükmü iptal ederken, kuralın "belirli" ve "ölçülü" olmadığı yönünde iki gerekçeye dayanmış. Öncelikle temyizdeki her yıl değişen parasal sınırda, dava açılma tarihinin mi istinaf tarihinin dikkate alınacağının belirli, açık ve öngörülebilir olmaması Anayasa'ya aykırı bulunmuş. Ayrıca parasal sınırın (2023 yılı için 581 bin TL) altındaki tüm davaların nispeten önemsiz görülerek temyiz denetimi dışında bırakılması, özellikle davacı durumundakiler bakımından aleyhe sonuçlar doğurabileceğinden ölçülülük ilkesine aykırı görülmüş.

13 TEMMUZ'DAYÜRÜRLÜĞE GİRECEK

- Bu karar ne zaman yürürlüğe girecek

AYM yasal boşluk doğmaması için iptal kararının dokuz ay sonra, 13 Temmuz 2024'te yürürlüğe girmesine karar verdi. O nedenle şimdilik temyizde parasal sınır uygulanmaya devam edecek. Hükümet bu süreçte temyizde parasal sınıra ilişkin iptal kararı ışığında düzenleme yapacak.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

- Mevcut davalarda uygulanacak mı

Öncelikle belirtmek gerekir ki AYM iptal kararı verdi ama yürürlüğünü 9 ay erteledi. Dolayısıyla hüküm uygulanmaya devam edecek. Yani 580 bin TL'ye kadar olan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar temyiz edilemeyecek. Ama ortada Anayasa'ya aykırılığı AYM tarafından tespit edilmiş bir hüküm var. Her ne kadar 9 ay erteleme ile hesap yapıldığında, yasama organının 13 Temmuz 2024 tarihine kadar süresi varmış gibi görünse de bu konuda bir an önce yasal düzenleme yapılmasında fayda var.

TEMYİZ SINIRI DAİPTAL EDİLEBİLİR

-AYM'nin iptal kararının etkisi ne olacak

Benzer bir sürecin istinaf sınırı hakkında da yaşanması söz konusu olabilir. Yani ilk derece mahkemesi (örneğin vergi mahkemesi) kararının istinaf edilebilmesi için belirlenen sınırın da iptal edilmesi olası görünüyor. Diğer yandan, benzer düzenleme yani istinaf kararının temyiz edilebilmesindeki parasal sınır ile bu sınırın dava ve istinaf tarihi bakımından belirli, açık ve öngörülebilir olmaması hukuk mahkemelerinde görülen davalar, örneğin bir alacak davası bakımından da söz konusu. Dolayısıyla AYM, adli yargıdaki temyizin parasal sınırı hakkında da (HMK 3621-a) benzer bir şekilde iptal kararı verebilir.

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

İPTAL GEREKÇELERİ

- İPTAL kararındaki gerekçeler şöyleydi:

- "Kurala konu parasal sınırın her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenmesi nedeniyle işlem veya eylem tarihi, idareye başvuru tarihi, dava tarihi, ilk derece mahkemesi karar tarihi veya istinaf merciinin karar tarihi itibarıyla farklı aşamalarda farklı şekillerde uygulanması söz konusu olabilir.

DÜZENLEME YOK

- Ayrıca idari yargılamada, kanun yollarını düzenleyen kanunlarda da bölge idare mahkemesi kararlarına karşı temyiz başvurusunda bulunmak için geçerli parasal sınır belirlenirken, anılan tarihlerden hangisinin dikkate alınacağı hususunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle yargılama süreçlerinden dolayı daha önce temyize tabi olan bir karar, bölge idare mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesin olabilir. Bu itibarla kuralda temyiz kanun yoluna başvuru açısından hangi tarihteki parasal sınırın uygulanacağı hususunun açık, net ve tereddüde yer vermeyecek şekilde düzenlememiş olması nedeniyle kuralın kanunilik şartını taşımadığı değerlendirilmiştir.

AŞIRI KÜLFET

strong class'read-more-detail'Haberin Devamı

- Bu kapsamda tutarı itibarıyla önemsiz olduğu kabul edilemeyecek vergi, tam yargı veya iptal davasında, ilk kez bölge idare mahkemesince davacı aleyhine bir hüküm kurulması durumunda, kural nedeniyle bu hükmün denetlenememesi kişilere aşırı külfet yüklemektedir. Ayrıca Danıştay'ın iş yükünün azaltılması amacı ile davacıların hükmün denetlenmesini talep etme haklarını kullanmadaki menfaatleri arasındaki denge davacılar aleyhine bozulmaktadır. Sonuç olarak konusu 581 bin Türk lirasının altında kalan tüm vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlerden kaynaklanan davalarda ilk kez davacılar aleyhine hüküm kuran bölge idare mahkemesi kararına karşı temyiz kanun yoluna başvurulamaması hükmün denetlenmesini talep etme hakkına orantısız bir sınırlama getirmektedir."