Akaryakıt fiyatları yine niye arttı

Cuma akşamı kara haber düştü yine önümüze. Benzine 63 kuruş, motorine ise 94 kuruş zam geldi. Enflasyon gördüğünüz gibi zamlarda da yaşanıyor. Eskiden 15-20 kuruş artan akaryakıt fiyatları artık 50 kuruştan aşağı düşmüyor. Vatandaşın da kafasında yine aynı soru belirdi. Hükümet dövizdeki köpüğü aldı ya hani, bu zamlar da neyin nesi şimdi Önce durumu kısaca özetleyelim. Türkiye'de akaryakıt fiyatlarının temelde üç belirleyicisi var. Bunlardan birincisi dünyadaki petrol fiyatları. Bu fiyatlar benzin, motorin ve LPG'nin uluslararası piyasalardaki fiyatını belirliyor. İkincisi petrolümüz olmadığı için bu ürünleri dışarıdan alıyoruz ve döviz cinsinden ödeme yapıyoruz. Bu nedenle doların TL cinsinden değeri ikinci belirleyici oluyor. Üçüncü belirleyicisi ise hayatımızın vazgeçilmezi vergiler. Akaryakıtta hem ÖTV hem de KDV var. Durumu daha iyi anlayabilmemiz için bundan tam bir yıl önce petrol fiyatına, dolarTL'ye, ÖTV ve KDV oranına ve nihai olarak da akaryakıt fiyatlarına bakalım. Aklımız çok karışmasın diye de sadece benzin üzerinden gidelim. Tam bir yıl önce 8 Ocak'ta Brent petrolün varil fiyatı 53 dolar seviyesindeymiş. DolarTL ise 7,34! Bu dönemde uygulanan ÖTV tutarı ise litre başına 2,15 TL! 95 oktan benzinin fiyatı 7,19 TL imiş. 2021 yılı Türkiye için dövizdeki dalgalanmaların sık yaşandığı bir yıl olurken, ekonomilerdeki toparlanma ile birlikte petrol talebinin ve petrol fiyatlarının arttığı bir yıl oldu. Bu süreçte hem petrol fiyatlarındaki artış hem de dolarTL'de rekor seviyelerin görülmesi nedeniyle pompa fiyatlarındaki artışı tutmak için zamların bir kısmı ÖTV'den düşüldü. 25 Ekim 2021'e geldiğimizde devletin 2021 başında 2,15 TL olarak aldığı benzindeki ÖTV sıfıra indi. Bu tarihte benzinin fiyatı 8,37 TL'ye çıktı. Petrol varil fiyatı yılbaşına göre yüzde 30 artmış ve 83 dolar seviyesine çıkmıştı. 1 dolar ise 9,59 TL! Yani yılbaşına göre doların değeri de yüzde 30 artmıştı. DolarTL ve petrol fiyatlarındaki yüksek artışa rağmen benzin fiyatları ÖTV indirildiği için yılbaşına göre yüzde 16,5 artmıştı. Ancak ÖTV sıfırlandığı için o saatten sonra yaşanacak tüm artışlar doğrudan fiyata yansıyacak hale gelmişti. Nitekim Aralık ayının 18'ine geldiğimizde dolarTL'deki artış akaryakıt fiyatlarındaki artışın da ana kaynağı haline geldi. 18 Aralık günü dolarTL 16,41 seviyesine çıktı. Petrol fiyatları ise Ekim'e göre daha düşüktü ve 73 dolardı. Yani dolarTL'deki yüzde 60'a yakın değer artışı, petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen akaryakıt fiyatlarının rekor kırmasına neden oldu. Benzinin litresi 11,6 TL'ye yükseldi ve bu fiyatta da ÖTV yoktu.