Depremin üzerinden nerdeyse 30 gün geçti. 45 bin çocuk, genç, yetişkin ve yaşlı insanımızı kaybettik. Ayrıca, bir o kadar da hala kayıtlara geçmeyen can kaybı olduğu biliniyor. Depremzedelerin barınma, giyim, yeme içme, sağlık gibi ihtiyaçları hala gerektiği şekilde karşılanamadığı için yaralar tam olarak sarılamıyor. Diğer taraftan, depremde ölen, engelli hale gelen ve malul olanlara sosyal güvenlik yönünden yapılacak yardımlar için iktidarda herhangi bir söylem veya yasa hazırlığı bulunmuyor. Her alana yansıyan bir suskunluk, yavaşlık, basiretsizlik, liyakatsızlık var. Görünürde ise yapılan tek şey depremzedelere azar, muhalefete hakaret. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Vedat BİLGİN 11 ili kapsayan büyük deprem felaketinde ölenlerin hak sahipleri ile engelli ve malul duruma gelen vatandaşlara sosyal güvenlik sistemi içerisinde yapılacak yardımlara ilişkin herhangi bir çalışmanız var mı Varsa niye kamuoyuyla paylaşılmıyor O halde konuya ülkemizde geçmişte yaşanan depremlerde yapılan yasal düzenlemeleri hatırlatarak başlayalım. 4447 sayılı Kanuna 2112000 tarihli 592 sayılı KHK ile eklenen geçici 5. Madde gereği, "1781999 tarihinde ve daha sonraki tarihlerde meydana gelen depremler sonucunda malul kalan sigortalı veya iştirakçiler ile ölen sigortalı veya iştirakçilerin hak sahiplerine en az 360 gün prim veya 12 aylık prim veya kesenek ödenmiş" koşuluyla aylık bağlanması öngörülmüş ve 17 Ağustos 1999 büyük Marmara depremi ve sonrasında gerçekleşen Düzce depreminde malul kalanlar ile ölenlerin hak sahiplerine 360 prim gün sayısı ile ölüm ve malullük aylığı bağlanmış. Yine, 1712012 tarihli 6270 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 37. Madde ile "1952011, 23102011 ve 9112011 tarihlerinde meydana gelen depremler sonucunda malul kalan sigortalılar ile ölen sigortalılar için, malullük ya da ölüme sebep olan deprem tarihinden önceki döneme ilişkin olarak en az 30 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi veya bir aylık kesenek ile karşılık ödenmiş " koşuluyla, 2011 yılında Simav ve Van'da meydana gelen depremlerde ölenlerin hak sahipleri ile malul kalanlara 30 prim ödeme gün sayısı ile aylık bağlama imkanı sunulmuştur. 4447Geçici 5. madde halen yürürlükte bulunmakla birlikte, Gölcük ve Düzce depremi sonrasında meydana gelen depremlerde ölen veya malul kalanlara bu madde uygulanmamış. Buna gerekçe olarak 5510 sayılı Kanunun 105. Maddesindeki "diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz" hükmü gösterilmekte. Mevcut durumda; 5510 sayılı Kanunda ölüm ve malullük sigortasından sağlanan yardımlar ve şartları şöyle: ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR: -Ölüm aylığı bağlanması, (1800 gün, sadece SSK'lılar için 5 yıl 900 gün) -Ölüm aylığı bağlanması içen yeterli günü bulunmayanların hak sahiplerine ölüm toptan ödemesi yapılması. -Cenaze ödeneği ödenmesi (2023'de ölenler için 2.054,00 TL) -Hak sahibi kız çocuklarına evlenmeleri halinde evlenme ödeneği verilmesi (aylık tutarlarının 24 katı) MALULLÜK SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR: Malullük sigortasından malul olan sigortalılara sadece malullük aylığı bağlanıyor. Bunun için malul sayılmanın yanı sıra, 10 yıllık sigortalılık süresi ve en az 1800 gün aranıyor. Sigortalı sürekli başka birinin bakımına muhtaç durumda sayılırsa 10 yıllık süre aranmaksızın 1800 günle aylık bağlanıyor. DEPREMDE ÖLENLERIN HAK SAHİPLERİ ILE MALUL KALANLARA NE KADAR HİZMETLE AYLIK BAĞLANMALI 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem sadece ülkemizde değil, dünyada bile asrın en büyük deprem felaketi olarak nitelendiriliyor. Depremzedelere yapılan ayni ve nakdi yardımlar dışında, depremde ölenlerin hak sahipleri ile malul olanlara daha uygun koşullarda aylık bağlanmasına imkan veren yasal düzenlemelerin yapılması gerekiyor. 2011 yılında meydana gelen depremlere istinaden yapılan ve 30 gün prim ödenmiş olması kaydıyla ölüm ve malullük aylığı bağlanmasına ilişkin düzenlemenin, 10 ilde yaşanan depremde ölen ve malul olanlar için de uygulanması için bir an önce yasal düzenlemenin yapılması, yani Hükümetin bu konuda net bir adım atması bekleniyor. DEPREMDE YAKINLARI ÖLENLER NEREYE VE NASIL MÜRACAAT EDECEK Depremde ölenlerin hak sahiplerine ölüm aylığı veya malul duruma düşen depremzedelere malullük aylığı bağlanması için talep şartı bulunuyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) deprem bölgesindeki çadırlarda yaşayan vatandaşa hizmet götürmeli ve talep belgelerini vatandaşa bizzat giderek ve yardımcı olarak almalı. Ancak, deprem bölgesinde SGK'da çalışan personelin de mağduriyetleri (yakınlarını kaybetme, evlerinin yıkılması ) göz önüne alınarak bunun gerçekleştirilememesi durumunda vatandaşın talepte bulunması gerekecek. Depremde ölen sigortalılardan dolayı ölüm aylığı bağlanması veya ölüm toptan ödemesi yapılması ile cenaze ödeneği için hak sahipleri tarafından verilecek talepler; aylık bağlamaya yetkili SGK birim ayrımı gözetilmeksizin, talebin verildiği birimce alınarak; ölen sigortalının son çalışmasının bulunduğu ildeki SGK birimince, son çalışması Kahramanmaraş, Adıyaman ve Hatay olanların ise, taleplerini alan SGK birimlerince sonuçlandırılacak. Cenaze ödenekleri için de aynı