Bağımsız bölge jeopolitiğinde Türk stili

Önümüzde 'Yeni Yol' var, altımızda da diyebiliriz.. Daniel Yergin'in 'The New Map'ine atıfla, 'Yeni Harita' da yazabiliriz. Akıl Odası'nda Doç. Dr. Fahri Erenel başlattı ve Perşembe Prof. Süleyman S. Öğün köşesinde devam ettirdi. Biz daha sürükleyelim'3'üncü Yol' da diyorlar ama Prof. Hasan Köni genişlettihatırlattı, en üste 'Arktik Yol' var. Dört. Doğu'dan Batı'ya. Hemen altında Pekin'den Londra'ya uzanacaktı, Rus yolu, Ukrayna yüzünden 'düşman yolları kesti'. Uzun süre öyle kalacağı anlaşılıyor. Orta yol; şu an için en kuvvetli rota. Türkiye-Hazar merkezli. Daha çalışılmış, hava, kara, boru hatları bulunangenişletilen, son güncel adımı Azerbaycan-Türkmenistan-Türkiye olan Sonuncusu en alttaki yolİran-Irak-Suriye-Akdeniz. Yine Pekin-Avrupa ama aynı zamanda Avrupa-Pekin! Tartmaya çalışıyoruz. Riskleri ve fırsatları nelerdir..Çin'in Körfez çıkarmasıyla başladı. S. Arabistan, BAE, özel ve çok sayıda anlaşmalar, enerji ve Yuan hedefli imzalar, İslam İşbirliği Teşkilatı'nın, "memnun olduk" açıklamaları, Arap ülkelerinden destek mesajları. Ardından, İran'la-öncekini teyit eden ve artıran-25 yıllık stratejik Pekin-Tahran anlaşmalarıİyi hatırlıyorum; ilk bizde söylendi; "İran sınırı artık Çin-Türkiye sınırıdır" diye. Yerini buluyor ve sınırı geçiyorHindistan'ı atlayarak, Yeni Delhi henüz yerini arıyor, içlerinde tartışıyorlar, 'Doğu mu Batı mı' diye, Çin zor ortak onlar için ama Rusya ile iyiler ve ABD ile orta karar devam ediyorlar. Yine de 'değişimi' görüyorlar.Suriye'de ise, 'Çin-ABD-Rusya, üç süper güçlü bir coğrafya gelebilir' diye okuyoruz En çok İran'ı yerine oturtmak gerekiyor. Batı açısından da öyle. Zira temel kabul, ABD'nin Ortadoğu'da azaldığı, boşluğun doldurulduğu üzerinden kıymetlendiriliyor. Ama "çekilme" nereye kadar o da tartışmanın ikinci bölümüİran, ağır sorunlarla uğraşıyor ama bir tür, "köşebent, L demiri" diyebiliriz. Rusya ve Çin, İran'da buluşuyorlar, diğer coğrafyalarda bol açmazlı anlaşmazlıkları olsa da şu an Moskova ve Pekin, Tahran'da mutabıklar. Net yanındalar, yerleşiyorlarTeyidini Batı'dan da alabiliriz; İngiltere ve ABD, İran'a ağır abanıyorlar. Yüklenmelerinin bir sebebi bu; yeni haritayıyolu tıkamak. İran'ın, 'Rusya ilişkileri ve Ukrayna politikaları nedeniyle' ve AB'yi de kısmen katarak saldırıyorlarBeyaz Saray: "Rusya'nın birincil silah sağlayıcısı İran. Bu ortaklık sadece Ukrayna için değil, İran'ın komşuları için de tehdit oluşturuyor". (1012)Çatırdaları yoldaki başka duraklarda da duyabilirsiniz. Geçtiğimiz Pazartesi Afganistan-Kabil'de Çinli işadamlarının rağbet gösterdiği Longan Otel'de yaşananlar gibiİkinci bir köşebent, yani Batı'nın sınırının çizildiği bir yer daha olmalı. Olmalı çünkü Doğu'nun Batı'ya 'gelişi veya götürüşü' Avrupa kadar Afrika hedefli. Bu yüzden Ortadoğu'daki değişim Afrika'ya da yürüyor ve.. İran, Doğu'nun kilidi, Yunanistan Batı'nın kilidi ve Afrika için bu savaşsavunma alanıgiriş ihtimaldir Mısır olacakWashington'un Afrika politikalarını harladığını gözlemleyebiliyoruz; "ABD yönetimi, Rusya ve Çin'in Afrika kıtasıyla askeri, ekonomik ve diplomatik ilişkilerinin ilerlediği bir dönemde, yaklaşık 50 Afrikalı lideri Washington'da ağırlamaya başladı". (AA, 1512)Dış politika, uluslararası ilişkiler bu tür gelecek kestirmelerine müsaittir ama zorluk geçmiştengeçmişe bağımlılıktan da kaynaklanıyor. Çünkü, ABD-Körfez ilişkileri 30'lu yıllardan başlayarak derin şebekeler kurduğundan, dahası yerleşik düzenin, örneğin askeri üsler ve petro-dolar gibi taşıyıcı sütunlarını kapsadığından, eskiler "değişime" kolaylıkla ikna edilemiyorS.