S. Arabistan - Çin ilişkileri ve bölgesel gelişmeler

Çin ve Suudi Arabistan arasında gelişmekte olan ilişkiler, kendisini Riyad'ın orta öğretim kurumlarının eğitim müfredatında haftada en az iki ders ÇinceMandarin dili öğretilmesi talimatıyla gösterdi. Çince eğitiminin yakında ilkokul ve üniversiteleri de kapsayacağı bekleniyor.

S.Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Salman'ın 22 Şubat 2019'daki Çin ziyaretinden sonra, iki ülke ilişkilerindeki ivme hızlandı. Salman, Çin'e yönelik "Kapsamlı Stratejik Ortaklık" kurma vizyonu izliyor. Dolayısıyla eğitimde, Çin diline önem verilmeye başlandı.

Hatta Çin'in desteğiyle S.Arabistan, 22-24 Ağustos 2023'te Güney Afrika'da yapılan zirvede BRICS'e (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti) kabul edilmişti.

Bin Salman'ın Veliaht Prensliğe getirilmesiyle, ülkesi için girişimleri dikkat çekiyor. Burada en önemli husus petrole dayalı ekonomiden uzaklaşılarak, ekonomik alanlarda çeşitlendirmeye gitme stratejisi izleniyor. İşte tam bu noktada Çin altyapı yatırımları ve yeşil enerjiye geçişi vurgulayarak, Bin Salman'ın ekonomik stratejisinin en büyük ortağı olma yolunda ilerliyor. Bununla ilgili The Economist dergisine göre 2022 yılının ilk yarısında S.Arabistan'ın, Çin'in Kuşak Yol Girişimi'nden diğer ülkelere göre 5 buçuk milyon dolarlık daha fazla yatırım anlaşması imzaladı. Birde son yatırım anlaşmaları teknoloji, yenilenebilir enerji, tarım, emlak, lojistik, turizm, sağlık vd. sektörleri kapsıyor.

Ancak Hamas-İsrail arasında 7 Ekim 2023'te başlayan çatışmalar, bölgedeki yatırımcıları endişelendiriyor. Buna ek olarak Çin Dışişleri Bakanı Wnag Yi de "çatışmalardan duydukları endişeleri"ni dile getirmişti.

Çatışmaların etkisiyle, petrol fiyatının varil başına 92 dolara ulaşması, büyük üretim ekonomisine sahip Çin'i harekete geçirdi. Çin'in Ortadoğu Özel Temsilcisi Zhai Jun "enerji tedarik zincirlerinin korunmasını sağlamak için bölge ülkelerine bir dizi ziyarette bulundu". Çünkü Çin dünyanın en büyük ham petrol ithalatçısıdır. Çin, satın aldığı ham petrolün yüzde 50'den fazlasını KİK (Körfez İşbirliği Konseyi) ülkelerinden tedarik ederken, bunun yüzde 18'ini S.Arabistan'dan alması, bölgede güvenlik ve istikrarın önemini ortaya koyuyor.

ABD uğradığı 11 Eylül 2001 terör saldırılarının ardından, Irak ve Afganistan'ı işgaline başlamıştı. ABD önce kademeli şekilde Irak'tan, sonra 15 Ağustos 2021'de Afganistan'dan çekilmesi, Washington'un Ortadoğu'dan ayrıldığına yorumlanmıştı. Bunu fırsat bilen Pekin yönetimi, 10 Mart 2023'te Ortadoğu'nun iki ezeli rakibi S.Arabistan ve İran anlaşmalarına aracılık etmişti. Anlaşma, Çin'in de bölgede etkinliğini arttırması açısından önem arz ediyor.