Mecmûa-i Fünûn'dan FolklorEdebiyat'a dergiciliğimiz

1 Aralık 1994'te yayın hayatına başlayan ve ilk sayısında 'Arguvanlı Âşıklar' adlı bir yazımla yer aldığım sadece ülkemizin değil dünyanın da en önemli halkbilim, antropoloji, kültür sanat ve edebiyat dergilerinden uluslararası hakemli folkloredebiyat dergisinin yayımının bugün 28. yılıdır. Tüm dünyada açık erişimde yer alan akademik dergiler sıralamasında toplam 73 dergiden biri ve Türkiye'den tek dergi olan folkloredebiyat 40'ın üzerinde uluslararası indeks tarafından taranmaktadır. Derginin ilk çıkaran yazar kadrosunda olduğumdan bugünkü yazımı folkloredebiyat'a ayırma gereğini duydum. Türkiye'de Osmanlı döneminde çıkartılan ilk Türkçe bilim dergisi olan Mecmûa-i Fünûn, Osmanlı Devleti'ndeki ilk sivil bilim kurumu olan Osmanlı Bilim Derneği'nce 1862'de Pozitif bilimleri tanıtmak amacıyla yayımlanmış, fakat 'Yıldız Böceği İle Bir Yolcu' başlıklı nükteli bir yazı nedeniyle II. Abdülhamit tarafından kapatılmıştır. Edebi yazılar ve halk bilimi üzerine yazıların kapısını aralayan bu dergiden sonra Ebüzziyâ Mehmed Tevfik 1880'de, 'Mecmua-i Ebüzziya' adlı bir dergi çıkararak halk bilimini önemseyen yazılara yer vermiş ve 1911'e kadar sekiz defa sansüre uğrayıp ara vererek yayımını sürme başarısını gösterip edebiyatımızı renklendirmiştir. 1891'de çıkıp, yayın serüveni boyunca farklı edebiyat akımlarına sayfalarını açan 'Servet-i Fünûn' dergisi de, baskı artınca edebiyat dışı konulara yer vererek sansürden kurtulmuştur. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı ve İttihat ve Terakki Fırkası'nın iktidara gelmesiyle halkbilimi çalışmaları başlamıştır. Türk folkloruna da yer veren dergilerden 'Türk Yurdu', 1911'de yayınlanan 'Türk Derneği Dergisi', 1911'de çıkan 'Genç Kalemler', 1921'de yayınlanan 'Dergâh'' ile de Cumhuriyet sonrası edebiyatımızın ilk tohumları atılmıştır. 1926'da çıkan 'Resimli Ay', 1927'de Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu öncülüğünde yayınlanan 'Halk Bilgisi Haberleri Dergisi, halk biliminin önemli bir sesi olmuştur. 1933'te yayınlanan 'Çığır', 1937'de yayınlanan 'Ar', 1941'de 'Çınaraltı' dönemlerinin önemli dergilerindendir. Halkevleri ve Folklor Dergilerinin Türk halk kültürüne katkıları yadsınamaz. 1933-1950 yılları arasında yayımlanan 'Ülkü' dergisi; 1944-46 yılları arasında yayımlanan 'Folklor Postası' ve İstanbul Eminönü Halkevi tarafından çıkarılan 'Folklor' dergileri önemli halkbilimi dergileridir. İhsan Hançer'in 1946'da yayınlamaya başladığı 'Türk Folklor Araştırmaları' dergisi 1980 yılına kadar yayın hayatını sürdürmeyi başarmıştır. TFA Türk folkloruna hizmet edenlere 1981 yılından itibaren "İhsan Hançer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü" vermiştir. 1990'da bu ödüle lâyık görülenlerden biri de bendim. Tahir Kutsi Makal tarafından 1965'te yayımlanan yazarları arasında olduğum edebiyat, sanat, folklor, halk edebiyatı ve etnografya konularını içine alan Tarla dergisi, şiir ve edebî konularla göz dolduran yayınlar arasındadır. Boğaziçi Üniversitesi folklor kulübünün 1969 tarihinde çıkarmaya başladığı 'Folklora Doğru' dergisi özgün bir dergidir. 1973'te İbrahim Aslanoğlu'nun yayınladığı 'Sivas Folkloru' halkbilimiyle ilgili dergilerin önde gelenlerindendir. Bu dergi 1979'da adını 'Türk Folkloru' olarak değiştirip aynı ilkelerle yayınlanmıştır. 1978'den itibaren Kayseri'de Âlim Gerçel tarafından çıkarılan 'Erciyes', önemli dergiler arasında yerini korumaktadır. Gazi Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından 1980'de yayınlanmaya başlayan Milli Folklor dergisi halen Prof. Dr. Öcal Oğuz önderliğinde yayımını sürdüren çok sayıda dizin ve veri tabanlarınca taranan en önemli uluslararası kültür araştırmaları dergilerindendir. 1921'de çıkan Dergâh, 1932'de çıkan Kadro, 1933'te çıkan Varlık, 1936'da çıkan 'Ağaç', 1941'de çıkan Çınaraltı, 1943'te çıkan Büyük Doğu, 1948'de çıkan 'Yaprak', 1949'da çıkan Şadırvan, 1950'de çıkan 'Hisar', 1951'de çıkan Türk Dili, 1952'de çıkan Mavi, 1960'ta çıkan Papirüs, 1962'de çıkan Ataç, 1964'te çıkan Yeni Dergi, 1966'da çıkan Diriliş, 1972'de çıkan Türk Edebiyatı, 1988'de çıkan 'İş Bankası Kültür Sanat Dergisi' 1999'da çıkan Kümbet, 2008'de Hayrettin İvgin tarafından